Ίδρυμα Ποίησης / Poetry FoundationΤο ποίημα είναι ένας μικρός άγγελος
από δέντρο κι από στάρι.., Γιώργος Τσακιράκης Κρης / The poem is a little angel from tree and from wheat.., George Tsakirakis Κris
Posted by
Ίδρυμα Ποίησης
|
Posted in
|
Posted on
9:33 μ.μ.
Τώρα
που καλοκαιριάζει, όλο και πληθαίνουν οι προσκλήσεις των Διεθνών
Φεστιβάλ Ποίησης ως και από μικρές επαρχιακές πόλεις του κόσμου,
ιδιαίτερα δε της Ευρώπης. Στην χώρα όμως του Ομήρου, των Νόμπελ
(Σεφέρης, Ελύτης), της σημαντικής ποιητικής παραγωγής, δεν υπάρχει
Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης.
Τώρα,
που φτάσαμε στο σημείο η χώρα μας να λοιδορείται διεθνώς, για έναν λόγο
παραπάνω κρίνω ως άκρως απαραίτητο να ξεκινήσει ως μόνιμος θεσμός, το
Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθήνας. Η διεθνής δημοσιοποίηση ενός τέτοιου
φεστιβάλ, αποτελεί μέγιστη πολιτιστική προσφορά και προβολή της χώρας
μας διεθνώς.
Λόγω
της συγκυρίας (της κρίσης και των πολλαπλών επιπτώσεών της στην
κοινωνία), πιστεύω ότι το φεστιβάλ της Αθήνας θα ευαισθητοποιούσε κάθε
σκεπτόμενο πολίτη της Ευρώπης και του κόσμου και θα έστελνε το μήνυμα
ότι οι ποιητές είναι εδώ, παρόντες, δρώντες, μέσα στην κοινωνία και όχι
στην απομόνωση που πιθανόν να εξυπηρετεί το όποιο σύστημα εξουσίας.
Μιλώντας
για Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθήνας, εννοώ μία πολυθεματική γιορτή της
Ποίησης, με πολύπλευρες παράλληλες εκδηλώσεις και με συμμετοχή όλων των
μορφών τέχνης που σχετίζονται με την Ποίηση.
Στα
πλαίσια του Φεστιβάλ θα μπορούσαν να υπάρχουν: συνέδριο για την Ποίηση,
συνέδριο αφιερωμένο σε Έλληνα ποιητή, ομιλία προσωπικότητας διεθνούς
ακτινοβολίας (πολιτικής, τέχνης, επιστήμης κ.λπ.) με θέμα «Ποίηση και
σημερινός κόσμος», προβολές ντοκιμαντέρ για Ποίηση – ποιητές,
κινηματογραφικές ταινίες για ποίηση – ποιητές, συναυλίες με έργα
βασισμένα σε ποιήματα, θεατρικές παραστάσεις ποιητικών έργων, έκθεση
εικαστικών έργων (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική) εμπνευσμένων από την
Ποίηση, έκθεση «Φωτογραφία και Ποίηση».
Ακόμα
θα μπορούσαν να υπάρχουν: βράβευση Έλληνα ποιητή για το σύνολο του
έργου του, βράβευση ξένου ποιητή για το σύνολο του έργου του, ποιητικοί
αγώνες νέων ποιητών, απαγγελίες ποιητών (στη γλώσσα τους, αγγλικά και
ελληνικά), έκδοση ψηφιακή δίγλωσση (ελληνικά, αγγλικά) με περιεχόμενα
φεστιβάλ. Επίσης, την εβδομάδα
του φεστιβάλ στην Αθήνα, οι αίθουσες τέχνης είναι δυνατόν να εκθέτουν
έργα εμπνευσμένα από την Ποίηση. Πριν την έναρξη των θεατρικών
παραστάσεων είναι δυνατόν να απαγγέλλονται ποιήματα. Και σε δημόσιους
χώρους και σε οχήματα μαζικής μεταφοράς, να αναρτώνται στίχοι ποιητών
μας.
Πιστεύω
ότι η πρότασή μου είναι εφικτή, αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση και
μία στοιχειώδης οικονομική υποστήριξη, ελάχιστη σε σχέση με το ύψος της
δαπάνης για καμπάνιες τουριστικής προβολής της χώρας.
Για
την ιστορία: Στις 8 Μαΐου 2009, είχα κάνει την πρόταση αυτή δημόσια,
στον τότε υπουργό Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά. Ο Τύπος είχε γράψει: “Το
«Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών» θα γίνει πραγματικότητα σύμφωνα με τη
δέσμευση του Υπουργού Πολιτισμού κατά τη διάρκεια του συνεδρίου «Η
Ποίηση σήμερα» που οργανώνει το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ και το
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Ο κ. Σαμαράς αποδέχθηκε ανάλογη πρόταση που
έγινε από το μέλος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου Γιώργο
Δουατζή, την οποία ήδη υποστηρίζουν το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ και το
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων”.
Περιμένω τη νέα κυβέρνηση, τον νέο υπουργό Πολιτισμού για να δω έμπρακτη αντίδραση στην πρόταση για το Φεστιβάλ.
Λέτε να είμαι πολύ αισιόδοξος;
σημείωση: το κείμενο είναι αυτούσιο το άρθρο του Γιώργου Δουατζή.
Φλογάτη, γελαστή, ζεστή, από τ' αμπέλια απάνωθεν εκοίταγε η σελήνη· κι ακόμα ο ήλιος πύρωνε τα θάμνα, βασιλεύοντας μες σε διπλή γαλήνη.
Bαριά τα χόρτα, ιδρώνανε στην αψηλήν απανεμιά το θυμωμένο γάλα, κι από τα κλήματα τα νια, που της πλαγιάς ανέβαιναν μακριά-πλατιά τη σκάλα,
σουρίζανε οι αμπελουργοί φτερίζοντας, εσειόντανε στον όχτο οι καλογιάννοι, 10 κι άπλων' απάνω στο φεγγάρι η ζέστα αραχνοΰφαντο κεφαλοπάνι...
Στο σύρμα, μες στο γέννημα, μονάχα τρία καματερά, τό 'να από τ' άλλο πίσω, την κρεμαστή τους τραχηλιά κουνώντας, τον ανήφορο ξεκόβαν το βουνίσο.
Σκυφτό, τη γης μυρίζοντας, και το λιγνό λαγωνικό, με γρήγορα ποδάρια, στου δειλινού τη σιγαλιά βράχο το βράχο επήδαγε ζητώντας μου τα χνάρια. 20
Kαι κάτου απ' την κληματαριά την άγουρη μ' επρόσμενε, στο ξάγναντο το σπίτι, σωστό τραπέζι πόφεγγε, λυχνάρι ομπρός του κρεμαστό, το φως του Aποσπερίτη...
Eκεί κερήθρα μόφερε, ψωμί σταρένιο, κρύο νερό η αρχοντοθυγατέρα, οπού 'χε από τη δύναμη στον πετρωτό της το λαιμό χαράκι ως περιστέρα·
που η όψη της, σαν της βραδιάς το λάμπο, έδειχνε διάφωτη της παρθενιάς τη φλόγα, 30 κι απ' τη σφιχτή της ντυμασιά, στα στήθια της τ' αμάλαγα, χώριζ' ολόρτη η ρώγα·
που ομπρός από το μέτωπο σε δυο πλεξούδες τα μαλλιά πλεμένα είχε σηκώσει, σαν τα σκοινιά του καραβιού, που δε θα μπόρει' η φούχτα μου ναν της τα χερακώσει.
Λαχανιασμένος στάθη εκεί κι ο σκύλος π' αγανάχτησε στα ορτά τα μονοπάτια, κι ασάλευτος στα μπροστινά, με κοίταγε, προσμένοντας, μια σφήνα μες στα μάτια. 40
Eκεί τ' αηδόνια ως άκουγα, τριγύρα μου, και τους καρπούς γευόμουν απ' το δίσκο, είχα τη γέψη του σταριού, του τραγουδιού και του μελιού βαθιά στον ουρανίσκο...
Σα σε κυβέρτι γυάλινο μέσα μου σάλευε η ψυχή, πασίχαρο μελίσσι, που όλο κρυφά πληθαίνοντας γυρεύει σμάρια ωσάν τσαμπιά στα δέντρα ν' αμολήσει.
Kι ένιωθα κρούσταλλο τη γη στα πόδια μου αποκάτωθε και διάφανο το χώμα 50 γιατί πλατάνια τριέτικα τριγύρα μου υψωνόντανε μ' αδρό, γαλήνιο σώμα.
Eκεί μ' ανοίξαν το παλιό κρασί, που πλέριο ευώδισε μες στην ιδρένια στάμνα, σαν τη βουνίσια μυρουδιά, σύντας βαρεί κατάψυχρη νύχτια δροσιά τα θάμνα...
Φλογάτη, γελαστή, ζεστή, εκεί η καρδιά μου δέχτηκε ν' αναπαυτεί λιγάκι πά' σε σεντόνια ευωδερά από βότανα, και γαλανά στη βάψη από λουλάκι...
Secol si rinova; Ο κόσμος γεννιέται πάλι. το δίκιο
torna giustizia e primo tempo umano, γυρνά και τα πρώτα χρόνια
e progenϊe scende da ciel nova του ανθρώπου,
κι ιδού απ' τον ουρανό γενεά νέα.
ΔΑΝΤΗΣ, "Καθαρτήριο", XXII, 70-72
...Στη διαμάχη μεταξύ Γιβελίνων και Γουέλφων, οι Γουέλφοι τελικά χωρίστηκαν σε δυο στρατόπεδα. Ο Δάντης πήρε το μέρος των δημοκρατικών ("Άσπρων") αλλά επικράτησαν τελικά οι "Μαύροι" που δεν ήθελαν να δοθούν προνόμια στο λαό. Έτσι άρχισε, επί ποινή θανάτου αν επιστρέψει στη Φλωρεντία, η φοβερή εξορία. Φτωχός, ανέλπιδος πια, γύριζε την Ιταλία πουλώντας βοτάνια και γιατρικά για να ζήσει, ζητώντας καταφυγή, σαν παράσιτος στις μικρές ηγεμονικές αυλές. Κουβαλούσε μαζί του τα χειρόγραφά του. Έγραφε στίχους, καθώς λέει ο Βοκάκιος, "αψηφώντας την κάψα, το κρύο, την αγρύπνια, την πείνα", με largo sudore, όπως γράφει ο ίδιος ο Δάντης σ' ένα φίλο του...Η ποίηση πια ήταν η μόνη του λύτρωση παρά και το μόνο κλειδί που, ως έλπιζε, θα του άνοιγε τις πόρτες της Φλωρεντίας. Μα του κάκου. Κάποτε μονάχα, για λόγους πολιτικούς, δόθηκε αμνηστεία στους εξόριστους Γουέλφους, με τον εξευτελιστικό όμως όρο να παρουσιαστούν, καθώς οι κακούργοι που έπαιρναν χάρη, στον Άη-Γιάννη κ' εκεί, μπροστά σε όλους, να μολογήσουν πως έσφαλαν. Ο Δάντης αρνήθηκε να δεχτεί τέτοια ατίμωση: "Δεν είναι αυτός ο δρόμος να γυρίσω στην πατρίδα. Αν μπορέσετε να βρείτε άλλον τρόπο πιο σύμφωνο με την τιμή και τη δόξα του Δάντη, θάρθω με βήματα όχι αργά". Ν. Καζαντζάκης
*
Όπως στο καλούπι μιας καμπάνας, όπου τ' αναλυωμένα μέταλλα χύνονται σαν διάπυρο ποτάμι, έτσι τα πιο διαφορετικά στοιχεία έλυωσαν κι' αναχωνεύτηκαν στον μεγάλο φλωρεντινό ποιητή. Η επιστήμη και η θεολογία, η φιλοσοφία και η θρησκεία, η ειδωλολατρεία και ο χριστιανισμός, το παρελθόν και το παρόν συνδυάζονται εντός του σε μια απροσδόκητη, θαυμαστή και άρτια σύνθεση. Ξαναβρίσκουμε σ' αυτόν τον Όμηρο, το Ευαγγέλιο, τη Σίβυλλα και το Δαβίδ, τον Πλάτωνα και τον Άγιο Θωμά, τον Αβερόη και τον Αβικέννα. Τα πρόσωπα όμως αυτά μονάχα κομπάρσοι του είναι, υπουργοί του βασιλείου του. Σα νάναι ο ίδιος ο Αρχάγγελος Μιχαήλ τη μέρα της Δεύτερης Παρουσίας, ο Δάντης ξεχωρίζει και τοποθετεί στην Κόλασή του και στον Παράδεισό του, αδιάκριτα, τους σοφούς της αρχαιότητας και τους πατέρες της εκκλησίας. Ενώνει τις οξύτερες αντινομίες σε μια μορφή με τυπικά χαρακτηριστικά, που συχνά αγγίζουνε τη σκληρότητα, σ' ένα πρόσωπο που η γλυκύτητά του κι' η λεπτότητά του είναι εφάμιλλες με τη δύναμή του....
Όλα αυτά όμως δεν εξηγούν τη μεγαλοφυϊα του Δάντη, που από τόσο πολυποίκιλα υλικά και από ένα χάος αντιθέσεων κατόρθωσε να δημιουργήσει έναν θαυμαστής αρμονίας καινούργιον κόσμο. Γιατί η μεγαλοφυία ανυψώνεται πάνω από το ακατέργαστο υλικό της σαν τον αητό που πετάει, πάνω απ' τους γιγάντιους όγκους των οροσειρών ή σαν το αποδημητικό πουλί που πετάει πάνω απ' τον κλυδωνιζόμενο ωκεανό. Το αριστούργημά του, η "Θεία Κωμωδία", παρ' όλα αυτά δε μας δίνει το κλειδί του μυστηρίου. Αυτό βρίσκεται στη "Vita Nova" που την έγραψε στα εικοσιπέντε του χρόνια. Η ειλικρινής και αφελής αυτή εξομολόγηση του ποιητή μάς αποκαλύπτει το απόκρυφο μυστήριο της ζωής του και την κινητήρια φλόγα του έργου του. Το αποκαλυπτικό αυτό φως, αυτό το "πρώτο κινούν" που πέφτει απ' τον "ασάλευτον ουρανό" ήταν ο Έρωτας, αλλά ένας καινούργιου είδους Έρωτας, που δεν τον είχαν γνωρίσει ούτε η αρχαιότητα, ούτε κι' αυτός ακόμα ο χριστιανισμός. Ο Έρωτας! Ο Έρωτάς του για τη Βεατρίκη- που την πρωτόδε στα εννιά του χρόνια κι ύστερα, μια φορά, στα δεκαοχτώ, για να τη συναντήσει πάλι στον "Παράδεισό" του- κι ο έρωτας της Βεατρίκης- που πέθανε πολύ νωρίς- γι' αυτόν, που ξαναγυρίζει σ' αυτόν όπως το αφρισμένο βουερό κύμα του ωκεανού. Έρωτας αγνός, είναι αλήθεια, έρωτας ιδανικός,αλλά πιο παράφορος, πιο απόλυτος και το κυριώτερο γονιμώτερος απ' τον απλό έρωτα των αισθήσεων. Καινούρια αντίληψη του Έρωτα όπως και της γυναίκας. Αντίληψη άγνωστη στην αρχαιότητα, που μονάχα ο θείος Πλάτωνας την προαισθάνθηκε και που πια είχε αρχίσει να εξυμνείται στα μυθιστορήματα των ιπποτών. Να η μεγάλη πρωτοτυπία του Δάντη, ο ακτινοβόλος πυρσός του έργου του, η ίδια η καρδιά της μεγαλοφυίας του, με την οποία ξεπερνάει την εποχή του, προαναγγέλλει το μέλλον και φωτίζει τους αιώνες που έρχονται...
*
Η μεγαλόπρεπη σύλληψη της "Θείας Κωμωδίας" έχει ένα μυσταγωγικό νόημα. Μας παρουσιάζεται ταυτόχρονα σαν μια προσωπική περιπέτεια και σαν μια παράσταση του Κόσμου. Τραβώντας για το Υπερπέραν, ο ταξειδιώτης περνάει τους τρεις κόσμους. Από τον έναν όμως ίσαμε τον άλλο, αλλάζει, μεταπλάθεται, μεταμορφώνεται, υπό την επήρεια των θεωρούμενων θαυμασίων. Στην "Κόλαση" είναι ακόμη ο περιδεής και πονεμένος θεατής. Στο "Καθαρτήριο", γίνεται ο καθαρμένος και λυτρωμένος στοχαστής. Στον "Παράδεισο" ανυψώνεται βαθμιαία στο επίπεδο του οραματιστή και του εκλεκτού. Φοβερό crescendo, που μ' αυτό, ο μύστης εισχωρεί σιγά σιγά στ' απόκρυφα μυστήρια των τριών κόσμων...
Ο Δάντης συμμερίζεται την τραγική μοίρα, πως μονάχα, δηλαδή, μετά το θάνατό του εξάσκησε γόνιμη επίδραση. Ένδοξος στην εποχή του, ολοκληρωτικά όμως ακατανόητος στις βασικές ιδέες όπως και στο βάθος του όντος του, έπρεπε κι αυτός διαδοχικά να συναθροίσει τις ψήφους όλων των κομμάτων. Ο καθένας απ' τους επόμενους αιώνες τού βρήκε και μια καινούργια ομορφιά, αποκαλύπτοντας μια νέα πλευρά του έργου του, όπου μπορούσε ν' αντικατοσπτριστεί ο ίδιος...
Η "Θεία Κωμωδία" δεν κατέχει μονάχα μια κεντρική θέση στην εξέλιξη της Ιταλικής ψυχής, αλλά διαδραματίζει επίσης κι' έναν κεφαλαιώδη ρόλο στην ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος. Λαμπερό σημείο στη μεσαιωνική νύχτα, ο φάρος αυτός ρίχνει το κυκλικό του φως σ' όλες τις κατευθύνσεις. Edouard Schure
*
Luce intelletual piena d' amore Amore di vero ben pieno di letizia Letizia che trascende ogni dolzore
Φως νοητό γεμάτο αγάπη, αγάπη του αληθινού του ολόγιομου από χαρά, που ξεπερνάει κάθε λύπη.
ΔΑΝΤΗΣ, Paradiso XXX, 40 _____
αποσπάσματα απ' τη ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ, σε μετάφραση του Νίκου Καζαντζάκη, 1934
Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ "ΙΔΡΥΜΑ ΠΟΙΗΣΗΣ" (www.idrymapoiisis-gr.eu ή http://idrymapoiisis.blogspot.com) ΚΑΘΩΣ KAI H ΣΕΛΙΔΑ στο Facebook με τίτλο: "Ίδρυμα Ποίησης") ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΑΝ ΑΠ' ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΓΙΩΡΓΟ ΤΣΑΚΙΡΑΚΗ ΚΡΗΤΑ, ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ, ΤΟ ΛΟΓΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ.
ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ "ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΙΡΗΝΗΣ" (http://universal-peacesociety.blogspot.com).
