Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ "ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΔΑΒΙΔ", ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ
Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ | Posted on 11:31 μ.μ.
0
Το κείμενο "Διάλογος του Δαβίδ", άγνωστου Χίου ποιητή, ανακαλύφθηκε περίπου το 1981-82 από τον φιλόλογο-βιβλιοθηκονόμο Θωμά Παπαδόπουλο, που αναδίφησε τα χαρτιά του Λέοντα Αλλάτιου στη Ρώμη. Είναι γραμμένο στην χιώτικη διάλεκτο, χωρίς να περιέχει ξενισμούς. Βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα θεατρικό είδος "μυστηρίου", που δίνει στη θεατρική μας παράδοση νέες διαστάσεις.
Ο Θωμάς Παπαδόπουλος γράφει: Παλαιότερα είχα δημοσιεύσει μερικά κείμενα, και μάλιστα έμμετρα, γραμμένα σε γλώσσα δημοτική, που βρίσκονται στη συλλογή χειρογράφων, τη γνωστή με την επωνυμία "Carte Allacciane", συλλογή που σήμερα φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη Vallicelliana της Ρώμης.
Ένα ακόμα από τα έμμετρα κείμενα αυτής της συλλογής είναι και ο "Δαβίδ"...Το μοναδικό χειρόγραφο που έχω υπόψη γράφτηκε με λατινικούς χαρακτήρες (φραγκοχιώτικα) από το χέρι, καθώς νομίζω, του Χιώτη καθολικού ιερωμένου Ραφαήλ Βερνάτσα, ο οποίος, απόφοιτος του Κολεγίου του Αγίου Αθανασίου της Ρώμης, εργάστηκε για πολλά χρόνια ως επιμελητής των ελληνικών χειρογράφων στη Βατικανή βιβλιοθήκη, δίδαξε Ελληνικά, αρχαία και νέα, και είναι αυτός που, κατά κύριο λόγο, συγκέντρωσε τα χειρόγραφα της συλλογής που ανάφερα παραπάνω.
Ο "Δαβίδ" είναι έργο με αναμφισβήτες αρετές. Ως γλωσσικό κατασκεύασμα είναι άρτιο. Ο λόγος του είναι γνήσια λαϊκός και διανθίζεται από παροιμιώδεις καθημερινές εκφράσεις. Αποφεύγονται οι διαλεκτικές υπερβολές και τα ξένα λεκτικά δάνεια. Ως λογοτεχνικό έργο υπερέχει πολύ από τις συνθέσεις των περισσότερων στιχοπλόκων της εποχής του. Λείπουν ή περιορίζονται στο ελάχιστο τα γνωστά μας ελαττώματα εκείνων, δηλαδή το έντονα δασκαλοδιδακτικό ύφος, οι συχνές παλιλλογίες και επαναλήψεις, η αφέλεια στην έκφραση.
Η υπόθεση του έργου είναι τέτοια που τον συσχετίζει με τα μεσαιωνικά έργα της Δύσης, τα λεγόμενα "ιερές αναπαραστάσεις". Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη πως στον "Δαβίδ" εμφανίζονται στη σκηνή "Διάβολοι" και άλλα πρόσωπα όχι ιερά, όπως η Δικαιοσύνη, η Εσπλαχνοσύνη, η Μετάνοια, οι Αρετές, ο συσχετισμός ταιριάζει περισσότερο με τις γαλλικές "ιερές αναπαραστάσεις", που είναι γνωστές σαν "ηθικές ιστορίες".
Όλο κι όλο το "φυλλάδιο" του "Δαβίδ" αποτελείται από δεκαέξι φύλλα χωρίς εσωτερική αρίθμηση. Η διαίρεση σε πέντε σκηνές προήλθε απ' τον Θωμά Παπαδόπουλο, με κριτήριο τις ισάριθμες ενότητες που απαρτίζουν το ποίημα.
Διάλογος του Δαβίδ, (αποσπάσματα)
Εις την Χίον
Κάθε χαρά την ξεγκυλά, ταλαιπωρία φέρνει α'
τ' αμάρτημα σα γεννηθεί, κι απ' αγνωσιά παθαίνει β'
"ΣΕΝΑ ΠΡΩΤΗ" ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Δικαιοσύνη, δυο υπηρέτες κι Εσπλαχνοσύνη
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Ως πότε να έχω υπομονή, ως πότε ν' απομένω
κι εις το φηκάρι το σπαθί να φέρνω κλειδωμένο.
τες ανομίες να θωρώ στην γην να κυριεύγουν
και εις το πείσμα του Θεού καθημερνό ν' αγριεύγουν;
Σπαθί μου δίστομο, σπαθί της Δικαιοσύνης, 5
καιρός είν' με τα αίματα τις χώρες να ξεπλύνεις.
Οι αδικιές κι αρπαγές τον κόσμο ιδού πλημμίζουν,
οι αβανιές, οι μαργιολιές κι οι φτόνοι ξεχειλίζουν.
Κρίση σ' εσέν' τα πλάσματα, σπαθί μου, όλα φωνάζουν.
οι ελεεινοί τα θάρρη τως όλοι σ' εσέν' τα βάζουν. 10
Κατάκοψε, τραψάλισε, στάχυσε, σπάσε, σφάξε,
θανάτους και ξελοθρεμούς από τον Άδη κράξε.
ΥΠΗΡΕΤΗΣ Α'
Σαϊτες έχω σου έτοιμες τον κόσμο να δοξέψεις,
τους ασεβείς κατάκαρδα, ως πρέπει, να κανέψεις.
να νιώσουν πως τα βέλη σου δεν πέφτου λαθασμένα. 15
αν εσταθήκα ως τώρα οκνά, δεν είναι σκουριασμένα.
ΥΠΗΡΕΤΗΣ Β'
Η φλόγα τούτη η τρομερή και χώρες και ρηγάτα,
οπότε ορίζεις 'ς μια στιγμή χωνεύει και ρουφά τα.
Αν τη γυρίσω προς την γη, στιαν τόση θέλει αξάψει,
που να μη φτάνει η θάλασσα να τήνε καταπάψει. 20
Κι οι κάμποι όλοι αφτούμενο καμίνι θα γενούσι,
τα βουνά όλα εις αχυλιά θέλει μεταστραφούσι.
....................................................................................
ΕΣΠΛΑΧΝΟΣΥΝΗ
Ακριβοτάτη μου αδελφή, σπλάχνος, παρακαλώ σε
δείξε για την αγάπη μου και το σπαθί σου χώσε.
Ποιον έπαινο γή ποια τιμή ελπίζεις να αποτάξεις,
όταν ωσάν εις μακελειόν μικρούς μεγάλους σφάξεις.
του Ιορδάνη τες δροσιές μ' αίμα ότα θολώσεις,
γή όντα τους κάμπους με κορμιά νεκρά βαρυφορτώσεις; 50
Η τόση που εις τον άνθρωπο θωρείς αχαμνοσύνη
την άψη πρέπει της οργής αυτή να μαλακύνει.
Με ένα σκουλήκι χρειάζεται εσύ να πολεμήσεις;
Τα τζάλαχα αρματώνεσαι της γης να κυνηγήσεις;
Με τον ψύλλο συνορισιά θε να έμπει το σπαθί σου; 55
Συμπάθησε ειρηνικά, λυπήσου, εσπλαχνήσου.
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Δεν εσπλαχνούμαι, ότι πολλές φορές την καλοσύνη
μου εντιμέψαν οι ασεβείς με αποτσιποσύνη.
Της δεξιάς μου την οργή άφης να δικιμάσουν,
ότι με τα κολάκια σου δεν 'ν' βολετό να σιάσουν. 60
Ας πάμεν, υπηρέτες μου.
.......................................................................................
ΕΣΠΛΑΧΝΟΣΥΝΗ
........................................................................................
Της μετανοίας κάμνει χρειά να τρέξω εις την προμήθεια,
τα δάκρυα και το κλιάμα της να κράξω εις βοήθεια. 70
Της θείας οργής τις ταραχές εκείνη γαληνώνει,
το τροχισμένο του Θεού σπαθί αποστομώνει.
Εκείνη είν' αλάθαστο και δυνατό βοτάνι,
που να γιατρέψει πάρευτυς κάθε ασβόλια φτάνει.
.........................................................................................
