Ίδρυμα Ποίησης / Poetry Foundation Το ποίημα είναι ένας μικρός άγγελος από δέντρο κι από στάρι.., Γιώργος Τσακιράκης Κρης / The poem is a little angel from tree and from wheat.., George Tsakirakis Κris

ΣΚΟΛΙΑ (αρχαϊκή λυρική ποίηση)

                                                                      Δ. Δημητράκου, Μέγα λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης

Το σκόλιο ήταν ένα τραγούδι που οι συμπότες, σε συμπόσια ή συμποσιακές παρέες, έλεγαν με τη συνοδεία λύρας ο ένας μετά τον άλλον. Η εναλλαγή αυτή γινόταν με ακανόνιστη τάξη (σκολιός=κυρτός, δύστροπος, στριφνός, επομένως, στην περίπτωση των "σκολίων", μπερδεμένος). Όποιος τραγουδούσε κρατούσε στα χέρια του ένα κλαδί μυρσίνης ή δάφνης (έθος ην ...δάφνης κλώνα ή μυρρίνης λαβόντα προς τούτον άδειν) , που το έδινε σ' όποιον ήθελε, για να δοθεί συνέχεια στο τραγούδι.Τα σκόλια έπρεπε να είναι απλά και εύκολα, γιατί ήταν παροίνια, τραγουδιόνταν με την πόση οίνου (απλά γαρ ταύτα εχρήν είναι και εύκολα, ως παρά πότον αδόμενα). Είναι διακριτό ότι και φημισμένοι ποιητές δεν απόφευγαν να γράψουν σκόλια, όπως φαίνεται από έργα του Αριστοφάνη. «Άισον δη μοι σκολιόν τι λαβών Αλκαίου κανακρέοντος» -τραγούδα μου ένα σκόλιο που θα πάρεις απ' τον Αλκαίο και τον Ανακρέοντα. Στους "Σφήκες", στίχοι 1219-1248, γίνεται ένας διάλογος μεταξύ του Βδελυκλέονα και του Φιλοκλέονα με σκόλια*.  Τα τμήματα του σημειώματος που βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις προέρχονται από σχόλια στους "Σφήκες" του Αριστοφάνη (Scholia Graeca...κ.λπ.) απ' το βιβλίο "Αριστοφάνης, Aristophanis Comoediae", έκδοση Οξφόρδης, 1844)

*

177 (6D)

ΕΙΘ ΕΞΗΝ ΟΠΟΙΟΣ ΤΙΣ ΗΝ ΕΚΑΣΤΟΣ

ΤΟ ΣΤΗΘΟΣ ΔΙΕΛΟΝΤ ΕΠΕΙΤΑ ΤΟΝ ΝΟΥΝ

ΕΣΙΔΟΝΤΑ ΚΛΕΙΣΑΝΤΑ ΠΑΛΙΝ

ΑΝΔΡΑ ΦΙΛΟΝ ΝΟΜΙΖΕΙΝ ΑΔΟΛΩΙ ΦΡΕΝΙ

Μακάρι να μπορούσε και να δει ποιος ο καθένας είναι,

το στήθος του ανοίγοντας, μέσ’ στο μυαλό του έπειτα

βλέποντας και κλείνοντάς το πάλι,

τον άντρα μ’ απονήρευτο μυαλό φίλο του να τον έχει.

*

181 (19D)

ΣΥΝ ΜΟΙ ΠΙΝΕ ΣΥΝΗΒΑ ΣΥΝΕΡΑ ΣΥΣΤΕΦΑΝΟΦΟΡΕΙ

ΣΥΝ ΜΟΙ ΜΑΙΝΟΜΕΝΩΙ ΜΑΙΝΕΟ, ΣΥΝ ΣΩΦΡΟΝΙ ΣΩΦΡΟΝΕΙ

Μαζί μου πίνε, τα νιάτα σου μαζί μου πέρνα, μαζί μου

αγάπα, μαζί μου το στεφάνι βάλε,

τρελός μαζί μου να τρελαίνεσαι, μαζί μου σώφρων

μυαλό να ’χεις.

*

186 (20D)

ΥΠΟ ΠΑΝΤΙ ΛΙΘΩΙ ΣΚΟΡΠΙΟΣ Ω ΕΤΑΙΡ ΥΠΟΔΥΕΤΑΙ

ΦΡΑΖΕΥ ΜΗ ΣΕ ΒΑΛΗΙ ΤΩΙ Δ ΑΦΑΝΕΙ ΠΑΣ ΕΠΕΤΑΙ ΔΟΛΟΣ

Κάτω από κάθε πέτρα κρύβεται, φίλε μου, σκορπιός.

Μη σε κεντρίσει πρόσεχε. Και το σκοτάδι ακολουθεί

ο κάθε δόλος.

*

190 (3D)

ΕΝ ΔΗΛΩΙ ΠΟΤ ΕΤΙΚΤΕ ΤΕΚΝΑ ΛΑΤΩ

ΦΟΙΒΟΝ ΧΡΥΣΙΚΟΜΑΝ ΑΝΑΚΤ ΑΠΟΛΛΩ

ΕΛΑΦΗΒΟΛΟΝ Τ ΑΓΡΟΤΕΡΑΝ

ΑΡΤΕΜΙΝ Α ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕΓ ΕΧΕΙ ΚΡΑΤΟΣ

Γέννησε κάποτε η Λητώ στη Δήλο τέκνα δυο,

το Φοίβο τον χρυσόμαλλο, τον άρχοντα Απόλλωνα,

μα και την ελαφοτοξεύτρα Άρτεμη, την κυνηγήτρα,

που στις γυναίκες έχει δύναμη μεγάλη.

*

192 (Hybr.  1D)

ΕΣΤΙ ΜΟΙ ΠΛΟΥΤΟΣ ΜΕΓΑΣ ΔΟΡΥ ΚΑΙ ΞΙΦΟΣ

ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΛΟΝ ΛΑΙΣΗΙΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΧΡΩΤΟΣ

ΤΟΥΤΩΙ ΓΑΡ ΑΡΩ ΤΟΥΤΩΙ ΘΕΡΙΖΩ

ΤΟΥΤΩΙ ΠΑΤΕΩ ΤΟΝ ΑΔΥΝ ΟΙΝΟΝ ΑΠ ΑΜΠΕΛΩΝ

ΤΟΥΤΩΙ ΔΕΣΠΟΤΑΣ ΜΝΟΙΑΣ ΚΕΚΛΗΜΑΙ

ΤΟΙ ΔΕ ΜΗ ΤΟΛΜΩΝΤ ΕΧΕΙΝ ΔΟΡΥ ΚΑΙ ΞΙΦΟΣ

ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΛΟΝ ΛΑΙΣΗΙΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΧΡΩΤΟΣ

ΠΑΝΤΕΣ ΓΟΝΥ ΠΕΠΤΗΩΤΕΣ +ΕΜΟΝ

<-> ΚΥΝΕΟΝΤΙ ΔΕΣΠΟΤΑΝ <υυ-υ->

ΚΑΙ ΜΕΓΑΝ ΒΑΣΙΛΗΑ ΦΩΝΕΟΝΤΕΣ

Έχω μεγάλα πλούτη το δόρυ μου, το ξίφος

και μία ασπίδα όμορφη, τείχος για το κορμί μου.

Γιατί μ’ αυτά οργώνω, μ’ αυτά θερίζω,

μ’ αυτά πατώ τον οίνο τον γλυκό από τ’ αμπέλια,

μ’ αυτά αφέντη οι υπηρέτες με φωνάζουν.

Κι αυτοί που δεν τολμούν το ξίφος και το δόρυ

να κρατήσουν, την όμορφη ασπίδα, τείχος για το κορμί τους,

όλοι στα γόνατα πεσμένοι εμένα

αφέντη τους με βλέπουν

και βασιλιά μεγάλο με φωνάζουν.

μετάφραση των Σκολίων, Λουκάς Παπαδημητρόπουλος

_____

* "Κανείς ποτέ ως τώρα τέτοιος άντρας δε γεννήθηκε στην Αθήνα"
...............................................................................................
"Άνθρωπέ μου, συ που πολύ λαχταράς τη μεγάλη εξουσία,
την πόλη μας θα την αναποδογυρίσεις.Τραβάει στο γκρεμό"
...............................................................................................
"Του Άδμητου το λόγο, φίλε μου, μάθε κι αγάπα τους καλούς"
...............................................................................................
"Δεν μπορώ να παριστάνω την αλεπού
και να γίνομαι φίλος και με τους δυο"