ΑΔΩΝΙΣ, ΣΥΡΙΑ, ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ...ΠΟΙΗΤΙΚΑ
Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ...ΠΟΙΗΤΙΚΑ | Posted on 4:28 μ.μ.
0
Άδωνις ( Άλι Άχμαντ Σα'ίντ ), 1930, Κασαμπίν Συρίας
"Όποιος δεν έμαθε τους υπαινιγμούς μας,
δεν θα τον οδηγήσουν οι εκφράσεις μας"
Αλ-Χαλλάζ
_____
Η γενέθλια γη του Άδωνι, δηλαδή η περιοχή της Λαοδικείας στη Συρία, υπήρξε χώρος πολιτισμικών ανταλλαγών με τους γύρω λαούς (Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Ελλάδα...). Στην ποίησή του διασταυρώνονται οι αρχαίοι πολιτισμοί - των Σουμερίων, των Βαβυλωνίων, των Φοινίκων, των Ελλήνων. Ο ίδιος, κληρονόμος αυτής της αρχαίας παράδοσης της Μέσης Ανατολής, είναι κήρυκας της όσμωσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ του χτες και του σήμερα. Στη γη αυτή υπάρχει πανάρχαιος πολιτισμός με έκφραση γραπτή. Το 1928 ανακαλύφθηκαν στην Ουγκαρίτ πινακίδες με την αρχαιότερη αλφαβητική γραφή (27 σύμφωνα και 3 φωνήεντα). Η ποίησή του είναι γεμάτη από υπαινιγμούς και αναφορές στα γράμματα και στη γλώσσα. Όταν εμφανίζεται στο χώρο της αραβικής ποίησης έχει προηγηθεί μια μακραίωνη ποιητική παράδοση της οποίας τα πρωιμότερα σωζόμενα ποιήματα ανάγονται στον 5ο μ.Χ. αιώνα, μια παράδοση που χαρακτηρίζεται από μια άρρηκτη γλωσσική συνέχεια και εξακολουθεί να παραμένει ακόμα προσπελάσιμη για τον σημερινό μορφωμένο αραβόφωνο αναγνώστη (έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι η γραπτή αραβική γλώσσα είναι πάντα η λόγια γλώσσα, ενώ η καθομιλουμένη αποτελείται από διαλέκτους). Υιοθετώντας το ψευδώνυμο Άδωνις, ο Άλι Άχμαντ Σα'ίντ ανασυνδέεται με τη μυθολογία της καθ' ημάς Ανατολής: Ο Άδωνις είναι ο θεός της Αναγέννησης.
Πολύ νωρίς ο Άδωνις προσεγγίζει τη δυτική ποίηση μέσω μιας διαντίδρασης με αυτήν , μακριά από κάθε είδους μίμηση, υποτέλεια ή ξενηλασία. Πιστεύει επίσης ότι η δυτική ποίηση συχνά στερείται μιας ποιητικής θεώρησης του ανθρώπου και του κόσμου, και ότι μηδαμινό ρόλο παίζουν σε αυτήν το μάτι της καρδιάς και η δημιουργική όραση. δεσπόζει ο διανοητισμός.
Ο Άδωνις είναι ο κατ' εξοχήν ποιητής της διαφοράς. Με "Τα άσματα του Μιχιάρ του Δαμασκηνού", από όπου και τα ποιήματα, μας προσφέρει μια δική του θεώρηση του ανθρώπου, του κόσμου και της ύπαρξης, μακριά από τις ασημαντότητες της καθημερινότητας. Πρόκειται για την πρώτη βασική κατάθεση του Άδωνι, για μια ποίηση εντελώς καινούρια, και από άποψη θεματολογίας και από άποψη μορφής. Τα "Άσματα" αποτελούν ριζοσπαστική καμπή στην εξέλιξη της αραβικής ποίησης.
Ο Άδωνις, γράφει ο λιβανέζος στοχαστής Άντελ Δάχερ, "είναι μια μορφή μοναδική στη σύγχρονη αραβική ποίηση, όχι μόνο εξαιτίας της επανάστασης που προκάλεσαν τα "Άσματα του Μιχιάρ του Δαμασκηνού" στην ποιητική γλώσσα και στην κατανόηση της ποιητικότητας, αλλά και επειδή μας μιλάει, όπως κάθε μεγάλος ποιητής, με μια γλώσσα πλούσια σε φιλοσοφικά νοήματα και υπαινιγμούς".
Μάρκελλος Πιράρ
*
Οι περιπλανώμενοι
Ω αμήχανοι περιπλανώμενοι
που έρχεστε πριν από το δρόμο,
που έρχεστε πριν από το κάλεσμα,
στ' όνομά σας πορεύεται τ' ουρανού η χαραυγή,
μαγευτική, γοητευτική σαν πυρκαγιά,
δική σας η γη μας, οι παρθένες κι όμορφές της κόρες,
για χάρη σας, μες στους δύστροπους ανέμους,
γράφτηκε αυτό το ποίημα,
ω αμήχανοι περιπλανώμενοι.
*
Η επιστροφή του ήλιου
Στις θάλασσες επάνω σφάδασε η μοίρα,
σπάσανε τα δαχτυλίδια του παραμυθού
και ιδού η άβυσσος
τότε, άφησέ μας να σπείρουμε τις όχθες με κοχύλια,
ν' αράξουμε τη φελούκα πάνω στο Σαννίν*,
να κεραυνοβολήσουμε το δράκο,
ω αφέντη του παραμυθιού
κι όταν με τη φυγή του ήλιου από την πόλη
θα ολολύσουν οι καμπάνες κι ο δρόμος,
ξύπνησε για χάρη μας, ω φλόγα της βροντής πάνω
στους λόφους,
ξύπνησε τον φοίνικα -
θα εγκωμιάσουμε τ' 'όραμα της θλιμμένης του φωτιάς
πριν χαράξει και πριν ειπωθεί
θα κουβαλήσουμε τα μάτια του στο δρόμο
με την επιστροφή του ήλιου στην πόλη.
*
Ο Αδάμ
Μου ψιθύρισε ο Αδάμ
με πνιχτή τη φωνή,
με σιωπές κι οδυρμούς -
"Δεν είμαι του κόσμου ο πατέρας,
ποτέ δεν είδα τον παράδεισο,
οδήγησέ με στο θεό".
*
Ψαλμός
Για τον άνεμο δημιουργώ ένα στήθος και μια μέση όπου ακουμπώ το ανάστημά μου. Πλάθω ένα πρόσωπο για την άρνηση και το συγκρίνω με το δικό μου. Παίρνω τα τετράδιά μου από τα σύννεφα και πλένω το φως.
Των ανεμώνων φοράω το κόσμημα κι ομορφαίνω, του πεύκου ο γοφός μού χαμογελάει και δεν βρίσκω ποιον να αγαπώ - άρα πολλά ζητώ, ω θάνατε, με το να αγαπώ τον εαυτό μου;
Ένα νερό δημιουργώ που δεν μας ξεδιψάει. Όμοιος με τον άνεμο είμαι και δεν έχω νόμους. - Δημιουργώ ένα κλίμα όπου πλέκονται η κόλαση κι ο ουρανός. Πλάθω καινούριους δαίμονες και μπαίνω μαζί τους σε τρέξιμο και στοίχημα.
Σκουπίζω τα μάτια μες τη σκόνη μου. Εισδύω στις ίνες του παρελθόντος, κατακτάω των προγόνων τη μνήμη. Υφαίνω τα χρώματά της και βάφω τις βελόνες. Κουράζομαι κι αναπαύομαι στο γαλάζιο - η κούρασή μου σε μια στιγμή γίνεται ήλιος και σελήνη.
Απελευθερώνω τη γη, φυλακίζω τον ουρανό, έπειτα πέφτω για να μείνω πιστός στο φως και να κάνω τον κόσμο σκοτεινό, μαγευτικό, μεταβλητό, επικίνδυνο, για να εξαγγείλω την υπέρβαση.
Ακόμα ζεστό το αίμα του θεού πάνω στα ρούχα μου.
Καιρός λοιπόν τα λόγια μου να κουβαλήσω, καιρός λοιπόν να φύγω.
_____
"Στη δυτική και την αραβική παράδοση δεσπόζει η διάνοια. Το σώμα δεν υφίσταται.Πρέπει να δώσουμε το λόγο στο σώμα, όχι όμως με την ψυχολογική ή την ερωτική έννοια της λέξης. Το σώμα είναι το πνεύμα, κυριεύει και πρέπει να του δώσουμε τα δικαιώματά του. Διακρίνω το μάτι του σώματος κι εκείνο της καρδιάς. Το μάτι της καρδιάς είναι αόρατο, πάμπολλοι το αγνούν. Εγώ το χρησιμοποιώ για να συμπληρώσω ό,τι μου διδάσκουν τα σαρκικά μάτια μου. Προσπαθώ να σβήσω τον δυτικό διανοητισμό και να δώσω στο σώμα του ανθρώπινου όντος το δικαίωμα να εκφράζει και να λέει το σύμπαν και την ύπαρξη. Γι' αυτόν τον λόγο εκτιμώ ιδιαίτερα τον Ουώλτ Ουίτμαν, έναν πολύ μεγάλο ποιητή και μάλιστα Ανατολίτη με τον τρόπο του...
Κατά τη γνώμη μου η ποίηση είναι αντιιδεολογική. Δεν μπορεί να υπερασπίζεται μια υπόθεση έξω από τη δική της, ήτοι έξω από την ποίηση. Το να είναι κανείς ποιητής επαναστάτης σημαίνει ότι είναι επαναστάτης στην τέχνη του. Το ποίημα δεν είναι ποτέ ένα εγκώμιο, δεν είναι ένα μέσο, δεν είναι αυτοσκοπός. Δεν γράφω ποίηση για την ποίηση, γράφω ποίηση για τη ζωή. Δεν υπερασπίζομαι την υπόθεση των λαών, υπερασπίζομαι τον άνθρωπο. Η δημιουργία συνιστά μια πράξη επαναστατική, μια πράξη ανθρώπινη".
Άδωνις
_____
* Σαννίν, βουνό του Λιβάνου
