ΟΤΑΝ ΟΙ ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΟΙΗΣΗ..., ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ | Posted on 11:32 π.μ.
0
(Καθώς ύφαιναν και τραγουδούσαν οι κοπελιές και οι καλοί
τους περνούσαν απ’ έξω και τους έλεγαν μαντινάδες…)
«Πέρνα σαϊτα μ’ αστραπή, να ’φάνω τα προυκιά μου,
Να παντρευτώ τον αγαπώ για να χαρεί η καρδιά μου»
«Στα παραθύρια τα ψηλά με τσι ψηλούς οντάδες
Καταχτυπάς το πέταλο και λέεις μαντινάδες»
«Μεταξωτό ’ναι το πανί, μεταξωτό το χτένι,
μεταξωτή κι η κοπελιά, που κάθεται και ’φαίνει»
«Ο έρωντας ανυφαντής με πονηριά εγίνη,
αράχνην ήστεσε ψιλή και πιάστηκα σε κείνη»
_____
(Το έθιμο τση παράδοσης τση νύφης με τσι σχετικές μαντινάδες...)
απ’ όξω: « Ανοίξετε την πόρτα σας, τη σιδεροζωσμένη,
να δούμενε τη νύφη σας, την πολυπενεμένη »
από μέσα: « Καλή είναι η νύφη μας, σαν το μαργαριτάρι
κι εδιάλεξε και πήρενε όμορφο παληκάρι »
απ’ όξω: «Να δούμενε τη νύφη σας, να δείτε το γαμπρό μας
κι αν έχετε παράπονο να μας το πείτε ομπρός μας »
από μέσα: « Τη νύφη δεν την παίρνετε οξώ να ορκιστείτε.
Πως δε θα τη μαλώνετε παρά θα τη τιμείτε»
Μη μας τηνέ μαλώνετε, μη μα τηνέ χολιάτε,
Γιατί ’ναι παραπονιαρέ και θα παραπονάται»
Απ’ όξω: «Δε σας τηνέ μαλώνουμε, δε σας τηνέ χολιούμε.
Σα το σγουρό βασιλικό θα τη παρακρατούμε»…
(η παρέα του γαμπρού δίνει μια αμποσέ τση πόρτας και μπαίνουνε μέσα…)
_____
(Στο στρώσιμο του κρεββατιού και στο φαγοπότι οι φίλοι συνήθως πειράζουν το γαμπρό με πειραχτικές μαντινάδες...)
«Απάντρευτος σα παντρεφτεί, σκοτούρες θέλει να ’χει,
και θέλει μια στην κεφαλή και μια ραβδέ στη ράχη».
_____
(Ένας γιος λέει στον πατέρα του πως θέλει να παντρευτεί και κείνος του απαντά...)
«Το δήλωσα τση μάνας μου κι είπα το και του γέρο,
ε, κακομοίρη γεροντή, μια κοπελιά θα φέρω»
«Σαν έχεις κανακάρη μου, τα σπίθια σου χτισμένα,
φέρτ’ την επά την κοπελιά κι είντα με γνοιάζει μένα»
«Μα ’χω τα ’γω τα σπίθια μου, χτισμένα με μπαλκόνι,
μόνο τσι τοίχους λείπουνται, ως και τη στέγη ακόμη»
(...το κυριότερο, ο γαμπρός έπρεπε να έχει σπίτι. Αν δεν το είχε φτιάξει έπρεπε να μπει μπρος το γιαπί αμέσως…)
Αγγελική Μποτζάκη-Σκάρπα, «Στιγμές…της Κρήτης»
_____
Μερικές κρητικές λέξεις:
Το δασκάλι, ο μαθητής / βγορίζει, φαίνεται, διακρίνεται / εγράντησα, έμπλεξα, βαρέθηκα πια / το ζούμπερο, το ζώο / αμποσέ-αμπωστέ, το σπρώξιμο / το θυρομάκελο, πόρτα σε εξοχικό κτήμα / το ξαθέρι, οι επίλεκτοι, οι άριστοι / κνογελώ, χαμογελώ / ντηρούμαι, σέβομαι / μοτσάρω, μαλώνω κάποιον, επιπλήττω / ξεκαλαίνω, ομορφαίνω / τα παρατσάφαλα, τα αινίγματα / πεμπάτος, σταλμένος / Πρωτογούλης, ο Ιούνιος / πρεπίζω, ευπρεπίζω / το τζιρητό, το τρέξιμο / ο τροζός-ο κουζουλός, ο τρελός, ο παλαβός, ανόητος, απερίσκεπτος.
