ΤΟΜΑΣ ΤΡΑΝΣΤΡΕΜΕΡ, ΣΟΥΗΔΙΑ, ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ...ΠΟΙΗΤΙΚΆ

Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in | Posted on 11:07 μ.μ.

0



Τόμας Τρανστρέμερ, Σουηδία, Νobel Λογοτεχνίας 2011

Ο Τόμας Τρανστρέμερ γεννήθηκε στη Στκχόλμη πριν 80 χρόνια ακριβώς. Οι γονείς του χώρισαν όταν ήταν πολύ μικρός. Τον ανάθρεψε η μητέρα του που ήταν δασκάλα μαζί με τον παππού του και τη γιαγιά του από την πλευρά της μητέρας του. Ήλθε σε επαφή με τη θάλασσα πολύ νωρίς, καθώς περνούσε τις καλοκαιρινές διακοπές του στο Αρχιπέλαγος της Στοκχόλμης, πράγμα που συμβαίνει ως σήμερα. Έζησε λοιπόν σε μέρη όπου "το πλοίο διασχίζει την ομίχλη / δίχως η ομίχλη να το αντιλαμβάνεται / και όπου το σύνθημα είναι / το αδύναμο φέγγος του φεγγαριού".

Σπούδασε ψυχολογία και εργάστηκε σε διάφορες περιοχές της Σουηδίας. Το 1990 - σε ηλικία 59 ετών - ένα εγκεφαλικό επεισόδιο του προκάλεσε μερική σωματική παράλυση και απώλεια της ομιλίας. Ευτυχώς μπορούσε ακόμα να σκέφτεται, να γράφει ποίηση και να παίζει πιάνο, έστω και με το ένα χέρι, να επικοινωνεί με τους ανθρώπους με τη βοήθεια της γυναίκας του.

Ο ποιητής παρατηρεί με πολλή προσοχή τόσο τη φύση όσο και αυτά που συμβαίνουν γύρω του και τα καταγράφει με μεγάλη σαφήνεια. Τον απασχολούν επίσης οι ακραίες ανθρώπινες καταστάσεις. Εκεί που ο άνθρωπος ζει μοναδικές-τραγικές στιγμές. Τον απασχολεί επίσης και η αυταρχική εξουσία, κάτω από οποιονδήποτε μανδύα και αν κρύβεται, φυσικά - και αναπόφευκτα - και ο έρωτας.

Αλέξης Λυκουργιώτης

_____

Το όνομα

Με πιάνει νύστα στο τιμόνι και σταματώ κάτω από τα δέντρα στην άκρη
του δρόμου. Κουλουριάζομαι στο πίσω κάθισμα και κοιμάμαι. Πόσο;
Ώρες. Το σκοτάδι έχει ήδη πέσει.

Ξαφνικά ξυπνώ και δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου. Εντελώς ξύπνιος.
Αλλά δεν βοηθά. Πού είμαι; ΠΟΙΟΣ είμαι; Είμαι κάτι που ξυπνά σ' ένα πίσω κάθισμα
που στριφογυρνά πανικόβλητο σαν γάτα σε σακί. Ποιος;

Η ζωή μου επιστρέφει τελικά. Τ' ονομά μου έρχεται σαν άγγελος.
Έξω από τα τείχη ηχεί μια σάλπιγγα (όπως στην ουβερτούρα Λεονόρα)
και τα λυτρωτικά βήματα κατεβαίνουν γοργά-γοργά την
πολύ μακριά σκάλα. Εγώ είμαι! Εγώ είμαι!

Αδύνατο όμως να ξεχαστούν τα δεκαπέντε δευτερόλεπτα του αγώνα στην
κόλαση της λήθης, μερικά μέτρα από το μεγάλο δρόμο, όπου τρέχουν
τ' αυτοκίνητα με τα φώτα αναμμένα.

*

Σελίδα απ' το βιβλίο της νύχτας

Μια μαγιάτικη νύχτα με κρύο φεγγαρόφωτο
αποβιβάστηκα
εκεί που το χορτάρι και τα λουλούδια ήταν γκρίζα,
αλλά η μυρωδιά πράσινη.

Πήρα ευκίνητα τον ανήφορο
στην άχρωμη νύχτα,
ενώ λευκές πέτρες
κάνανε σήματα στο φεγγάρι.

Ένα χρονικό διάστημα
μερικών λεπτών μήκους
πενήντα οχτώ ετών πλάτους.

Και πίσω μου,
πέρα από τη μολυβένια λάμψη των νερών,
υπήρχε η άλλη ακτή
κι εκείνοι που εξουσίαζαν.

Άνθρωποι με μέλλον
αντί για πρόσωπο.

_____

Το αποκαλυπτικό στοιχείο είναι πραγματικά πολύ ουσιαστικό στην ποίηση του Τρανστρέμερ. Εκφράζει τη στιγμή που ο κόσμος του ποιήματος, και κατά συνέπεια ο δικός μας κόσμος,  ανοίγει αναπάντεχα, τη στιγμή της κατάφασης του ανείπωτου, του εξώλογου, αυτού που γύρω μας, ανάμεσά μας και μέσα μας αντιπροσωπεύει ένα τόσο οικείο και ανοίκειο επέκεινα.

Βασίλης Παπαγεωργίου