ΟΡΑΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΥΓΑΤΕΡΩΝ ΤΟΥ ΑΛΒΙΟΝΑ, ΟΥΙΛΙΑΜ ΜΠΛΕΗΚ, ΟΨΕΙΣ ΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in ΟΨΕΙΣ ΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΑΙΩΝΩΝ | Posted on 9:23 μ.μ.
0
ΟΥΙΛΙΑΜ ΜΠΛΕΗΚ, Λονδίνο 1757- 1827, περίοδος ρομαντισμού
"ΟΡΑΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΥΓΑΤΕΡΩΝ ΤΟΥ ΑΛΒΙΟΝΑ" (αποσπάσματα)
Υπόθεση
Τον Θιοτόρμονα αγαπούσα
και δεν ένιωθα ντροπή καμιά,
μόν' έτρεμα, παρθένα, μες σε φόβους
κι εκρύφτηκα στης Λεύθας το λαγκάδι.
Έκοψα της Λεύθας το λουλούδι
κι απ' το λαγκάδι εβγήκα,
αλλά αστροπελέκια τρομερά εσχίσαν
το παρθένο πέπλο μου στα δυο.
Οράματα
Κι ήταν οι κόρες του Αλβιόνα σκλαβωμένες και δακρύζαν.
Κι ετρέμαν τα βουνά τους απ' τον θρήνο, κι απ' τους κάμπους
ανεβαίναν στεναγμοί
Και πηαίναν πέρα, κατά την άλλη ήπειρο,
αντίκρα κατά της Αμερικής τη γη.
Τι η απαλή ψυχή τους, η Ωθούν,
πλανιότανε θλιμμένη μέσα στης Λεύθας την κοιλάδα
λουλούδια αναζητώντας για παρηγοριά.
Κι έτσι εστάθη μπρός στο λαμπερό χρυσάνθεμο
κι αναρωτήθηκε, το χέρι διστάζοντας ν' απλώσει,
μην κι ήταν κάποια νύμφη.
"Τη μια σε βλέπω ανθό, την άλλη, πάλι, νύμφη.
Κι απ' το δροσερό σου στρώμα να σε κόψω δεν βαστώ".
Μα η νεράιδα η χρυσή έτσι της αποκρίθη:
"Τον ανθό μου πάρε τρυφερή Ωθούν, και μη φοβάσαι.
Στη θέση του άλλος βλαστός θε να βλαστήσει,
τι η ψυχή της γλυκιάς χαράς δεν μπορεί ποτέ να μαραθεί".
Κι η Ωθούν επήρε τότε το λουλούδι, λέγοντας τούτα τ' αθώα λόγια:
"Απ' τη δροσερή σου γη σε κόβω, άνθος μου γλυκό,
κι εδώ σε βάζω ανάμεσα στα στήθη μου να λάμπεις
κι έτσι τώρα γυρνώ το πρόσωπό μου σ' αυτό που όλη η
ψυχή μου αποζητά".
Κι αμέσως πάνω απ' τα κύματα επέταξε
με φτερωμένη, ευκίνητη, θριαμβική ευφορία,
και μ' ανυπόμονη ορμή κατά του Θιοτόρμονα ετράβηξε
τη χώρα.
Μα ο Βρωμίονας με τ' αστροπελέκια του βροντώντας
την εγκρέμισε,
και στη θυελλώδη κλίνη του έριξε την κόρη,
που με γοερές κραυγές πιο δυνατές κι απ' τις βροντές,
σφαδάζει.
Και τότε ο Βρωμίονας είπε: "Κοιτάχτε,
αυτή την πόρνη εδώ
πάνω στου Βρωμίονα την κλίνη!
Και τώρα ας μαζωχτούνε της ζήλειας τα δελφίνια να
παιχνιδίσουν γύρω απ' τ' όμορφο κορμί της κόρης!
Οι απαλοί σου κάμποι της Αμερικής είναι δικοί μου, δικός
μου κι ο βοράς κι ο νότος σου!
Σημαδεμένα απ' τη σφραγίδα μου τα μελαψά τέκνα του ήλιου!
Είναι υπάκουα, δεν αντιστέκονται, υποτάσσονται στο φόβο,
κι οι θυγατέρες τους λατρεύουν τρόμους
και τον βίαιο υπακούν.
Τώρα μπορείς να παντρευτείς την πόρνη του Βρωμίονα!
Και ν' αναθρέψεις το παιδί της μάνητάς του
που η Ωθούν θα φέρει
σ' εννιά φεγγάρια".
.......................................................
Η Ωθούν όμως δεν δακρύζει. Δεν μπορεί να κλάψει.
Τα δάκρυα έχουν στεγνώσει, κλεισμένα βαθιά μέσα τις κόχες.
Αλλά μπορεί να ουρλιάζει, να ουρλιάζει
δίχως σταματημό συσπώντας τ' απαλά, χιονάτα μέλη της.
"Σας καλώ με ιερή κραυγή! Βασιλιάδες του αέρα σκίστε
αυτό το μιασμένο στήθος, για να μπορέσω
την εικόνα του Θιοτόρμονα να καθρεφτίσω
πάνω στον αγνό και διάφανο μαστό μου".
Στο κάλεσμά της οι αετοί ορμούν
και κατασκίζουν μανιασμένα τη ματωμένη λεία τους.
Ο Θιοτόρμονας χαμογελά πικρά.
Κι εκείνη το χαμόγελό του καθρεφτίζει,
ίδια η αγνή πηγή, σαν ύστερα απ' το θόλωμα που φέρανε
τα πόδια των θηρίων,
γίνεται πάλι καθαρή και σου χαμογελάει.
Οι θυγατέρες του Αλβιόνα τους γόους της ακούνε
κι αντιλαλούν τους στεναγμούς της.
"Τι κάθεται ο καλός μου ο Θιοτόρμονας κλαίοντας
στο κατώφλι,
ενώ η Ωθούν στο πλάι του γυροφέρνει
και μάταια τον παρακινεί;"
Φωνάζω: Σήκω ορθός Θιοτόρμονα!
τι το σκυλί του ζευγολάτη αλυχτά στο χάραμα της μέρας,
τ' αηδόνι το θρήνο του έχει πάψει,
ο κότσυφας ανάμεσα στα στάχυα φτερουγίζει,
κι ο αετός γυρνά από της νύχτας το κυνήγι.
Και τώρα υψώνει το χρυσό του ράμφος προς την καθάρια
ανατολή, τινάζοντας
από τ' αθάνατα ακρόφτερα τη σκόνη.
(Ο Μπλέηκ εμφανίζεται να πιστεύει πως κατά ένα μεγάλο μέρος η σκληρότητα του ηθικού νόμου απορρέει από το γεγονός πως προϋποθέτει μια καθολικότητα και αξιώνει να είναι οικουμενικός: αγνοεί την ύπαρξη της προσωπικής ιδιοσυγκρασίας και των ατομικών ιδιαιτεροτήτων και θεσπίζει ένα κοινό πλαίσιο συμπεριφοράς και για το λιοντάρι και για το βόδι).
*
"Αυτός που μπορεί και δεσμεύεται ΔΕΝ είναι Ιδιοφυής. Ο Ιδιοφυής δεν δεσμεύεται από τίποτα. Μπορεί να γίνει προσβλητικός ή εξοργιστικός...", Ο.Μ.
"Εκείνος που δεν φαντάζεται με εντονότερα και καλύτερα σχήματα, και με εντονότερο και καλύτερο φως απ' ό,τι με τα τρωτά και θνητά του μάτια, δεν φαντάζεται τίποτα απολύτως", Ο.Μ.
"Το ζήτημα της Αγγλίας, δεν είναι κατά πόσο κάποιος άνθρωπος έχει ταλέντο ή ιδιοφυϊα, αλλά κατά πόσο είναι ένας ενάρετος γάιδαρος και δουλικός προς τις απόψεις των Ευγενών περί Τέχνης και Επιστήμης. Αν είναι τέτοιος, τότε είναι καλός άνθρωπος. Αν δεν είναι, τότε πρέπει να πεθάνει της πείνας", Ο.Μ.
Όπως ήταν επόμενο, ξεσήκωσε την εχθρότητα της άρχουσας τάξης, που, αν δεν κατάφερε πράγματι να τον κάνει να πεινάσει, πάντως έφτασε πολύ κοντά στο σκοπό της.
Ο Μπλέηκ ήταν εξοστρακιστέος. Γιατί ενώ οι καλλιτέχνες της εποχής ήταν αναπαραστατικοί, ανθηροί και προσποιητοί, η τέχνη του Μπλέηκ ήταν αφαιρετική, ιδεαλιστική και πνευματική.
Ακόμα και για κείνους που ήταν υποχρεωμένοι να αρκεστούν σε μια μερική μόνο κατανόηση των έργων του Μπλέηκ, η μυθολογία του αναδίνει την αίσθηση μιας καίριας και ορμητικής αλήθειας, σαν τα κομμάτια μιας απέραντης κι απόκρυφης συναρμολογούμενης εικόνας, και, έτσι, παρόλο που γελοιοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του, και παρόλο που ο κώδικας της σκέψης του παραμένει ανεξιχνίαστος, τα προφητικά του έργα διαβάζονται ακόμα- όχι βέβαια σε ευρεία κλίμακα- σχεδόν από κάθε Βρετανό που διερευνά τα σύνορα της λογοτεχνικής του κληρονομιάς, ή που ψηλαφεί τις απώτατες κόχες του μυαλού του. Σ' αυτούς τους ανθρώπους ο Μπλέηκ λειτουργεί σαν σύμμαχος και οδηγός, καθώς είναι ο μοναδικός μεταναγεννησιακός ποιητής μ' ένα όραμα που προχωράει πέρα από το πεδίο της κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας και το κυρίασρχο ρεύμα της πολιτιστικής κληρονομιάς, αγγίζοντας τη ρίζα της ανθρώπινης γνώσης σε χρόνους προϊστορικούς.
Ο Μπλέηκ υποστήριξε ανοιχτά τις Αμερικανικές αποικίες στον αγώνα τους για την ανεξαρτησία (φαίνεται αυτό κι απ' τα παραπάνω όχι και τόσο δυσερμήνευτα αποσπάσματα, Γ.Τ.), παρουσιάζοντας μάλιστα το βασιλιά της Αγγλίας, το Γεώργιο Γ', να κλονίζεται και να τρέμει μπροστά στο λαμπρό θέαμα της απελευθέρωσης της Αμερικής. Για να δείξει την ταύτισή του με τους Γάλλους επαναστάτες περιδιάβαινε το Λονδίνο με τον κόκκινο σκυθικό σκούφο της δημοκρατίας. Κι ήταν ένας σφοδρός κι ανυποχώρητος επικριτής της Εκκλησίας καθώς και εκείνων που υπαγόρευαν κι επέβαλαν τους κανόνες της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Roger Norman
μετάφραση, Μίλτος Φραγκόπουλος
__________
- Η Ούθουν, η "τρυφερή ψυχή της Αμερικής", συμβολίζει την "αγνή ψυχή" που αναζητά τη χαρά και που σ' αυτήν την αναζήτησή της ξεπερνά τα όρια της συμβατικής ηθικής.
- Το συμβολικό κόψιμο του λουλουδιού υποδηλώνει πως η Λεύθα αποτελεί το σύμβολο των σωματικών απολαύσεων και των παρορμήσεων των αισθήσεων που αυτές καθαυτές είναι εντελώς αγνές και μπορούν να γίνουν αιτία ατίμωσης μόνο όταν εκφράζονται με τρόπο κρυφό και με ντροπή, ή όταν κρύβονται πίσω απ' τις χλιαρές συναινέσεις και τους συμβιβασμούς της τρέχουσας ηθικής.
- Ο Βρωμίονας παραβιάζει το νόμο, αλλά χρησιμοποιεί το φόβο που αυτός προκαλεί, για να διατηρήσει τη δύναμή του.
Βαγγέλης Αθανασόπουλος
