ΘΕΙΟΣ ΒΑΝΙΑΣ, ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ, ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ
Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ | Posted on 2:14 μ.μ.
0
Ο ΘΕΙΟΣ ΒΑΝΙΑΣ του ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ, 1860-1904
Ο Τσέχωφ, γεννημένος στο Τανγκαρόγκ, κοντά στο Ροστώβ, το 1860 ήταν γιος φτωχού παντοπώλη και απόγονος δουλοπαροίκων. Με τα ελάχιστα θεατρικά έργα του επηρέασε όσο λίγοι τη νεότερη δραματουργία. Και ιδιαίτερα με την τετραλογία των πολύπραχτων δραμάτων που έγραψε στα τελευταία χρόνια της ζωής του: Το "Γλάρο" (1895), το "Θείο Βάνια" (1897), τις "Τρεις αδελφές" (1901) και το "Βυσσινόκηπο" (1904). Το θέατρο του Τσέχωφ ονομάστηκε θέατρο φανταστικού ρεαλισμού, θέατρο ψυχολογικών λεπτομερειών και αναδιάπλασης της πραγματικότητας. Καμιά τεχνική του παραδοσιακού θεάτρου δεν μπορεί να αποδώσει τις λεπτές ψυχολογικές αποχρώσεις των χαρακτήρων του τσεχωφικού θεάτρου... Φαινομενικά μας παρουσιάζεται η απλή καθημερινή ζωή που κυλάει. "Αυτή η ανιαρή, κουτή, βρώμικη, ρούσικη επαρχιακή ζωή της εποχής εκείνης".
Το 1904 εγκαινίασε την είσοδο της ρωσικής λογοτεχνίας στον εικοστό αιώνα με το αριστούργημα "Ο Βυσσινόκηπος" που πρωτοπαίχτηκε στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας στις 17 Γενάρη. Γιορτάζονταν μαζί και τα γενέθλια του Τσέχωφ και τα εικοσιπεντάχρονα της συγγραφικής του καριέρας. Ο σκηνοθέτης, οι ηθοποιοί, ο κόσμος, χεροκροτούσαν έξαλλοι από τον ενθουσιασμό στο τέλος της παράστασης. Ήταν ένα τεράστιο πνευματικό και καλλιτεχνικό γεγονός στο κατώφλι του εικοστού αιώνα. Ο Τσέχωφ στην πλατεία συγκινημένος τα 'βλεπε όλα αυτά μ' ένα θλιμμένο χαμόγελο. Ξαφνικά τον έπνιξε ο βήχας και τον πήραν απ' το θέατρο... Στις 2 Ιουλίου 1904 πέθανε από φυματίωση σε ηλικία σαραντα τεσσάρων ετών....
Σαν μια παγκόσμια συνείδηση στέκει ο Τσέχωφ με τη ζωή και το έργο του. Ελέγχει τον άνθρωπο - και ιδίως τον πνευματικόι άνθρωπο - αν έπραξε καθώς πρέπει το χρέος του, αν υπήρξε γνήσιος, καθαρός, ωφέλιμος στο συνάνθρωπό του, αν εδικαίωσε το πέρασμά του από τον πρόσκαιρο τούτο βίο.
Λυκούργος Καλλέργης
ΘΕΙΟΣ ΒΑΝΙΑΣ
("στιγμές", απ' την ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ)
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ, Αλεξάντρ (καθηγητής): Α, να κι μαμά. Λοιπόν κύριοι, αρχίζω. (Παύση). Σας κάλεσα σήμερα εδώ, κύριοι, να σας αναγγείλω, ότι έρχεται ο κύριος Επιθεωρητής! (Γελάει.) Αλλά ας αφήσουμε τ' αστεία. Η υπόθεση είναι σοβαρή. Σας κάλεσα όλους εδώ, κύριοι, για να ζητήσω την συμβουλή σας και τη βοήθειά σας - και ξέροντας τη μεγάλη σας ευγένεια και καλοσύνη, ελπίζω να την έχω. Είμαι ένας επιστήμων, ένας άνθρωπος του βιβλίου και ποτέ δεν έμαθα τίποτα απ' την πρακτική ζωή. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα χωρίς τη βοήθεια έμπειρων ανθρώπων, ανθρώπων που καταλαβαίνουν.................................................................................................................................
Για μένα είναι αδύνατο να εξακολουθήσω να ζω στο χωριό. Δεν είμαστε πλασμένοι για τη χωριάτικη ζωή...Πρέπει να ληφθούν μέτρα. Αν πουλήσουμε παραδείγματος χάριν το δάσος, αυτό είναι ένα μέτρο βέβαια, αλλά που δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο...Εγώ σκέφθηκα ένα τέτοιο μέτρο κι έχω την τιμή να το θέσω υπό την κρίση σας. Παραλείποντας τις λεπτομέρειες θα σας το αναλύσω στις γενικές γραμμές. Το χτήμα μας, κατά μέσο όρο, αποδίδει περίπου δύο τοις εκατό της αξίας του. Προτείνω να πουληθεί. Αν τα χρήματα που θα πάρουμε τα μετατρέψουμε σε χρεόγραφα, η απόδοσή τους θα φτάσει στα τέσσερα ως πέντε τοις εκατό. Έτσι, φαντάζομαι, όχι μόνο θα φτάσουν, αλλά και θα έχουμε περίσσευμα μερικές χιλιάδες, με τις οποίες μπορούμε ν' αγοράσουμε ένα εξοχικό σπίτι στη Φιλανδία!
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ, Ιβάν (θείος Βάνια): Τι είπες;...Μια στιγμή... Μου φαίνεται πως με γελούν τ' αφτιά μου. Για ξαναπέστο αυτό που είπες!...
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ....................
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Όχι Φιλανδία...Κάτι άλλο είπες.
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Προτείνω να πουληθεί το χτήμα.
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Αυτό είναι. Να πουλήσεις το χτήμα! Περίφημα, έξοχη ιδέα!... Και πού λες ν' αράξουμε εγώ με τη γριά μητέρα και τη Σόνια;
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Όλ' αυτά θα συζητηθούν στην ώρα τους. Ένα ένα, μη βιάζεσαι. Δεν μπορεί κανείς να τα ξεκαθαρίσει όλα μαζί!
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Για στάσου.Μια στιγμή. Φαίνεται πως εγώ όλον αυτό τον καιρό δεν είχα κουκούτσι μυαλό!.........Ο μακαρίτης ο πατέρας μου το είχε αγοράσει για προίκα της αδελφής μ ου. Ως τώρα ήμουν αφελής. Δεν εξηγούσα το Νόμο αλά Τούρκα......................................................
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ:....................
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Αυτό είναι ακατανόητο, ακατανόητο! Ή εγώ τρελάθηκα, ή... ή...
ΜΑΡΙΑ ΒΑΣΙΛΙΕΒΝΑ (μητέρα της πρώην γυναίκας του καθηγητή): Ιβάν, Μην αντιμιλάς στον Αλέξαντρο. Πίστεψέ με, εκείνος ξέρει καλύτερα ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό!...
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Όχι!...Δώστε μου λίγο νερό (Πίνει νερό.) Πέστε ό,τι θέλετε - πες τε ό, τι θέλετε!.........................................................................................................................................................
Το χτήμα αγοράστηκε 'κείνη την εποχή ενενήντα πέντε χιλιάδες. Ο πατέρας πλήρωσε μονάχα τις εβδομήντα κι έμεινε χρέος εικοσιπέντε χιλιάδες. Τώρα άκουσε... Το χτήμα αυτό δε θ' αγοραζότανε αν εγώ δεν εδήλωνα παραίτηση από την κληρονομιά για χάρη της αδελφής μου, που την αγαπούσα πολύ. Κι εκτός απ' αυτό, εγώ δούλεψα επί δέκα χρόνια σα βόδι για να πληρώσω ολόκληρο το χρέος..................................................................................................................................................................................................................................................................................
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Δεν καταλαβαίνω πού θέλεις να καταλήξεις!
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Εικοσιπέντε χρόνια διευθύνω αυτό το κτήμα. Δούλευα και σου 'στελνα τα λεφτά σαν ένας ευσυνείδητος επιστάσης σου. Κι όλα αυτά τα χρόνια δε μου 'πες ούτε ένα ευχαριστώ. Σ' όλα αυτά τα χρόνια - μου 'δινες για μισθό πεντακόσια ρούβλια το χρόνο - λεφτά διακονιάς! Και ποτέ δε σκέφτηκες να προσθέσεις ούτε ένα ρούβλι παραπάνω!
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Μα, Ιβάν Πετρόβιτς, πώς μπορούσα να το σκεφτώ; Εγώ δεν είμαι πρακτικός άνθρωπος, δεν καταλαβαίνω τίποτε απ' αυτά τα πράγματα. Μπορούσες να προσθέσεις ο ίδιος για τον εαυτό σου όσα κι αν ήθελες.
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Ναι, γιατί να μην κλέψω, ε; Κι επειδή δεν έκλεψα, όλοι σας με περιφρονάτε; Αυτό θα 'τανε το σωστό, έπρεπε να κλέψω για να μην είμαι σήμερα φτωχός και ζητιάνος;....................Εικοσιπέντε χρόνια μ' αυτήν εδώ τη μάνα, μέσα σ' αυτούς τους τέσσερις τοίχους, ζούσα σαν τυφλοπόντικας.......................................................................................................
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Κύριοι, σταματήστε τον επιτέλους...
ΕΛΕΝΑ (γυναίκα του Σερεμπριάκωφ): Ιβάν Πετρόβιτς, απαιτώ να σωπάσετε! Ακούτε;
............................................................................................................................................................
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Χάθηκε η ζωή μου! Είχα ταλέντο, είχα θάρρος, είχα εξυπνάδα...
............................................................................................................................................................
Μητέρα τι να κάνω;...Όχι μη μου λες τίποτα, δεν είναι ανάγκη. Ξέρω τι πρέπει να κάμω! (Φεύγοντας απ' τηνμεσαία πόρτα, στον Σερεμπριάσκωφ.) Θα σου δείξω εγώ! (Φεύγει.) (Η Μάρια Βασίλιεβνα τον ακολουθεί.).............................................................................................................................................................
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Ασήμαντος άνθρωπος! Τιποτένιος!
..............................................................................................................................................................
(Πίσω απ' τη σκηνή ακούγεται ένας πυροβολισμός. Ακούγεται μια κραυγή της Ελένας Αντρέγεβνας...)..................................................................................................................................
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: , μπαίνει τρεχάτος, τρεκλίζοντας απ' τον τρόμο του: Πιάστε τον! πιάστε τον! Είναι τρελός (Η Ελένα Αντρέγεβνα και ο Βόινιτσκι παλεύουν στην πόρτα.)
ΕΛΕΝΑ, προσπαθώντας να του πάρει το πιστόλι: Δώστε μου το!... Δώστε μου το, σας λέω!
ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ: Αφήστε με, Έλεν! Αφήστε με! (Της ξεφεύγει, τρέχει μέσα και ψάχνει να βρει τον Σερεμπριακώφ.) Πού είναι αυτός; Α, νάτος! (Πυροβολεί κατά πάνω του.) Μπαμ! (Παύση.) Δεν τον πέτυχα! Αστόχησα πάλι! (Θυμωμένος) Άει στο διάολο!... Στο διάολο!... Σκύβει και χτυπά το πιστόλι στο πάτωμα και κάθεται σε μια καρέκλα, εξαντλημένος......................................
*
"Υπάρχουν δυο ειδών συγγραφείς καινοτόμοι: Εκείνοι που φέρνουν κάτι το καινούριο. Τα καινούριο παλιώνει. Και υπάρχουν εκείνοι που φέρνουν κάτι το ανεπανάληπτο. Απ' αυτούς ο Τσέχωφ".
Άγγελος Τερζάκης
*
"Αισθάνομαι ιερή συγκίνηση κάθε φορά που τυχαίνει από οποιαδήποτε αφορμή να ζωντανεύει μέσα μου η μορφή του Άντον Τσέχωφ".
Κάρολος Κουν
