ΥΜΝΟΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ, ΚΟΥΡΗΤΩΝ / ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ, ΚΛΑΣΙΚΑ
Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in ΚΛΑΣΙΚΑ | Posted on 2:22 μ.μ.
0
29. ΦΕΡΣΕΦΟΝΗΣ
ΦΕΡΣΕΦΌΝΗ, ΘΎΓΑΤΕΡ ΜΕΓΆΛΟΥ ΔΙΌΣ, ΕΛΘΈ, ΜΆΚΑΙΡΑ,
ΜΟΥΝΟΓΈΝΕΙΑ ΘΕΆ, ΚΕΧΑΡΙΣΜΈΝΑ Δ' ΙΕΡΆ ΔΈΞΑΙ,
ΠΛΟΎΤΩΝΟΣ ΠΟΛΎΤΙΜΕ ΔΆΜΑΡ, ΚΕΔΝΉ, ΒΙΟΔΏΤΙ,
Ή ΚΑΤΈΧΕΙΣ ΑΪΔΑΟ ΠΎΛΑΣ ΥΠΌ ΚΕΎΘΕΑ ΓΑΊΗΣ,
ΠΡΑΞΙΔΊΚΗ, ΕΡΑΤΟΠΛΌΚΑΜΕ, ΔΗΟΎΣ ΘΆΛΟΣ ΑΓΝΌΝ, 5
ΕΥΜΕΝΊΔΩΝ ΓΕΝΈΤΕΙΡΑ, ΥΠΟΧΘΟΝΊΩΝ ΒΑΣΊΛΕΙΑ,
ΉΝ ΖΕΎΣ ΑΡΡΉΤΟΙΣΙ ΓΟΝΑΊΣ ΤΕΚΝΏΣΑΤΟ ΚΟΎΡΗΝ,
ΜΉΤΕΡ ΕΡΙΒΡΕΜΈΤΟΥ ΠΟΛΥΜΌΡΦΟΥ ΕΥΒΟΥΛΉΟΣ,
ΩΡΏΝ ΣΥΜΠΑΊΚΤΕΙΡΑ, ΦΑΕΣΦΌΡΕ, ΑΓΛΑΌΜΟΡΦΕ,
ΣΕΜΝΉ, ΠΑΝΤΟΚΡΆΤΕΙΡΑ, ΚΌΡΗ ΚΑΡΠΟΊΣΙ ΒΡΎΟΥΣΑ, 10
ΕΥΦΕΓΓΉΣ, ΚΕΡΌΕΣΣΑ, ΜΌΝΗ ΘΝΗΤΟΊΣΙ ΠΟΘΕΙΝΉ,
ΕΙΑΡΙΝΉ, ΛΕΙΜΩΝΙΆΣΙΝ ΧΑΊΡΟΥΣΑ ΠΝΟΉΙΣΙΝ,
ΙΕΡΌΝ ΕΚΦΑΊΝΟΥΣΑ ΔΈΜΑΣ ΒΛΑΣΤΟΊΣ ΧΛΟΟΚΆΡΠΟΙΣ,
ΑΡΠΑΓΙΜΑΊΑ ΛΈΧΗ ΜΕΤΟΠΩΡΙΝΆ ΝΥΜΦΕΥΘΕΊΣΑ,
ΖΩΉ ΚΑΙ ΘΆΝΑΤΟΣ ΜΟΎΝΗ ΘΝΗΤΟΊΣ ΠΟΛΥΜΌΧΘΟΙΣ, 15
ΦΕΡΣΕΦΌΝΗ. ΦΈΡΒΕΙΣ ΓΑΡ ΑΕΊ ΚΑΙ ΠΆΝΤΑ ΦΟΝΕΎΕΙΣ.
ΚΛΎΘΙ, ΜΆΚΑΙΡΑ ΘΕΆ, ΚΑΡΠΟΎΣ Δ' ΑΝΆΠΕΜΠ' ΑΠΌ ΓΑΙΗΣ
ΕΙΡΉΝΗΙ ΘΆΛΛΟΥΣΑ ΚΑΙ ΗΠΙΟΧΕΊΡΩΙ ΥΓΕΊΑΙ
ΚΑΙ ΒΊΩΙ ΕΥΟΛΒΩΙ ΛΙΠΑΡΌΝ ΓΉΡΑΣ ΚΑΤΆΓΟΝΤΙ
ΠΡΟΣ ΣΟΝ ΧΏΡΟΝ, ΆΝΑΣΣΑ, ΚΑΙ ΕΥΔΎΝΑΤΟΝ ΠΛΟΎΤΩΝΑ. 20
ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ
μονογενής θεά, δέξου τις προσφερόμενες θυσίες,
πολυτίμητη σύζυγε του Πλούτωνος, σεβαστή, ζωοδότρα,
που κατέχεις τις πύλες του Άδη στα βάθη της γης,
Πραξιδίκη, ωραιοπλόκαμη, αγνέ βλαστέ της Δηούς,
γεννήτρια των Ευμενίδων, βασίλισσα των υπογήινων,
κόρη που ο Ζευς τη γέννησε με απόρρητους γόνους,
ω μητέρα του βροντόηχου πολύμορφου Ευβουλέως,
συμπαίκτρια των ωρών, φωτοφόρα, λαμπρόμορφη,
σεμνή, παντοκράτειρα, κόρη που βρίθεις με καρπούς, λαμπρόφεγγη, κερασφόρα, συ μόνη στους θνητούς ποθηνή,
εαρινή, που χαίρεσαι με τις λιβαδίσιες πνοές,
που φανερώνεις το ιερό σώμα με βλαστάρια χλωρόκαρπα,που αρπαγμένη νυμφεύθηκες σε γάμους φθινοπωρινούς,
συ μόνη ζωή και θάνατος στους πολύμοχθους θνητούς,
ω Περσεφόνη. Γιατί πάντοτε τρέφεις και φονεύεις τα πάντα.
Εισάκουσε, θεά μακάρια, και καρπούς απ' τη γη ξαναστείλε
σε ειρήνη και απλόχερη υγεία που θάλλεις
και σε βίο ευτυχή που φέρνει το ανέφελο γήρας
στον δικό σου τον τόπο, ω βασίλισσα, και στον πανίσχυρο Πλούτωνα.
*
38. ΤΩΝ ΚΟΥΡΗΤΩΝ*
ΘΥΜΙΑΜΑ ΛΙΒΑΝΟΝ
ΧΑΛΚΌΚΡΟΤΟΙ ΚΟΥΡΉΤΕΣ, ΑΡΉΙΑ ΤΕΎΧΕ' ΈΧΟΝΤΕΣ,
ΟΥΡΆΝΙΟΙ ΧΘΌΝΙΟΊ ΤΕ ΚΑΙ ΕΙΝΆΛΙΟΙ, ΠΟΛΎΟΛΒΟΙ,ΖΩΙΟΓΌΝΟΙ ΠΝΟΙΑΊ, ΚΌΣΜΟΥ ΣΩΤΉΡΕΣ ΑΓΑΥΟΊ,
ΟΊΤΕ ΣΑΜΟΘΡΆΙΚΗΝ, ΙΕΡΉΝ ΧΘΌΝΑ, ΝΑΙΕΤΆΟΝΤΕΣ
ΚΙΝΔΎΝΟΥΣ ΘΝΗΤΏΝ ΑΠΕΡΎΚΕΤΕ ΠΟΝΤΟΠΛΑΝΉΤΩΝ. 5
ΥΜΕΊΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΤΉΝ ΠΡΏΤΟΙ ΜΕΡΌΠΕΣΣΙΝ ΈΘΕΣΘΕ,
ΑΘΆΝΑΤΟΙ ΚΟΥΡΉΤΕΣ, ΑΡΉΙΑ ΤΕΎΧΕ' ΈΧΟΝΤΕΣ.
ΝΩΜΆΤ' ΩΚΕΑΝΌΝ, ΝΩΜΆΘ' ΆΛΑ ΔΈΝΔΡΕΑ Θ' ΑΎΤΩΣ.
ΕΡΧΌΜΕΝΟΙ ΓΑΊΑΝ ΚΟΝΑΒΊΖΕΤΕ ΠΟΣΣΊΝ ΕΛΑΦΡΟΊΣ,
ΜΑΡΜΑΊΡΟΝΤΕΣ ΌΠΛΟΙΣ. ΠΤΉΣΣΟΥΣΙ ΔΕ ΘΉΡΕΣ ΆΠΑΝΤΕΣ 10
ΟΡΜΏΝΤΩΝ, ΘΌΡΥΒΟΣ ΔΕ ΒΟΉ Τ' ΕΙΣ ΟΥΡΑΝΟΝ ΊΚΕΙ
ΕΙΛΙΓΜΟΊΣ ΤΕ ΠΟΔΏΝ ΚΟΝΊΗ ΝΕΦΈΛΑΣ ΑΦΙΚΆΝΕΙ
ΕΡΧΟΜΈΝΩΝ. ΤΌΤΕ ΔΗ ΡΑ ΚΑΙ ΆΝΘΕΑ ΠΆΝΤΑ ΤΈΘΗΛΕ.
ΔΑΊΜΟΝΕΣ ΑΘΆΝΑΤΟΙ, ΤΡΟΦΈΕΣ ΚΑΙ ΑΎΤ' ΟΛΕΤΉΡΕΣ,
ΗΝΊΚ' ΑΝ ΟΡΜΑΊΝΗΤΕ ΧΟΛΟΎΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΏΠΟΙΣΙΝ 15
ΟΛΛΎΝΤΕΣ ΒΊΟΤΟΝ ΚΑΙ ΚΤΉΜΑΤΑ ΗΔΈ ΚΑΙ ΑΥΤΟΎΣ
+ ΠΙΜΠΛΆΝΤΕΣ, ΣΤΟΝΑΧΕΊ ΔΕ ΜΈΓΑΣ ΠΌΝΤΟΣ ΒΑΘΥΔΊΝΗΣ,
ΔΈΝΔΡΗ Δ' ΥΨΙΚΆΡΗΝ ΕΚ ΡΙΖΏΝ ΕΣ ΧΘΌΝΑ ΠΊΠΤΕΙ,
ΗΧΩ Δ' ΟΥΡΑΝΊΑ ΚΕΛΑΔΕΊ ΡΟΙΖΉΜΑΣΙ ΦΎΛΛΩΝ.
ΚΟΥΡΉΤΕΣ ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ, ΑΝΑΚΤΟΡΕΣ ΕΥΔΎΝΑΤΟΊ ΤΕ 20
ΕΝ ΣΑΜΟΘΡΆΙΚΗΙ ΆΝΑΚΤΕΣ, ΟΜΟΎ (ΔΕ) ΔΙΌΣΚΟΡΟΙ ΑΥΤΟΊ,
ΠΝΟΙΑΊ ΑΈΝΑΟΙ, ΨΥΧΟΤΡΌΦΟΙ, ΑΕΡΟΕΙΔΕΊΣ,
ΟΊΤΕ ΚΑΙ ΟΥΡΆΝΙΟΙ ΔΊΔΥΜΟΙ ΚΛΗΊΖΕΣΘ' ΕΝ ΟΛΎΜΠΩΙ,
ΕΎΠΝΟΙΟΙ, ΕΎΔΙΟΙ, ΣΩΤΉΡΙΟΙ ΗΔΈ ΠΡΟΣΗΝΕΊΣ,
ΩΡΟΤΡΌΦΟΙ, ΦΕΡΈΚΑΡΠΟΙ ΕΠΙΠΝΕΊΟΙΤΕ ΆΝΑΚΤΕΣ. 25
ΤΩΝ ΚΟΥΡΗΤΩΝ
θυμίαμα με λίβανο
Χαλκοκυμβαλοκρούστες Κουρήτες, με τα Άρεια όπλα,
ουράνιοι και γήινοι και θαλασσινοί, πανευτυχείς,
ω ζωογόνες πνοές, του κόσμου μεγαλόπρεποι σωτήρες,
εσείς που κατοικούντες την Σαμοθράκη, την ιερή γη,
απομακρύνετε θαλασσοπλάνητων θνητών τους κινδύνους.
Εσείς πρώτοι θεσπίσατε για τους ανθρώπους την τελετουργία,
αθάνατοι Κουρήτες, με τα Άρεια όπλα.
Εσείς κινείτε τον Ωκεανόν, κινείτε τη θάλασσα ως και τα δέντρα.
Σαν φτάνετε στη γη αντηχείτε με πόδια ανάλαφρα,
απαστράπτοντες με τα όπλα. Κρύβονται όλα τ' αγρίμια
καθώς ορμάτε, θόρυβος και βουή ανέρχεται στον ουρανό
ως έρχεσθε. Τότε λοιπόν και τ' άνθη όλα ανθίζουν.
Ω αθάνατες θεότητες, τροφείς συνάμα και εξολοθρευτές,
κάθε που ορμάτε χολωμένοι στους ανθρώπους
τον βίο και τα κτήματα αφανίζοντας κι αυτούς τους ίδιους
καίγοντάς τους, στενάζει η βαθυστρόβιλη μεγάλη θάλασσα,
τα δέντρα τα υψηλόκορφα απ' τις ρίζες πέφτουνε στη γη,
και η ουράνια ηχώ αντηχάει στους θρόους των φύλλων.
Κουρήτες Κορύβαντες, άρχοντες και πανίσχυροι
στη Σαμοθράκη βασιλιάδες, μαζί και Διόσκουροι οι ίδιοι,
αέναες πνοές, ζωογόνες, αερόμορφες,
που και ουράνιοι δίδυμοι ονομάζεστε στον Όλυμπο,
εύπνοοι, ήσυχοι, σωτήριοι και προσηνείς,
εποχοτρόφοι, καρποφόροι ας επιπνέετε ω άνακτες.
_____
Οι Ορφικοί Ύμνοι ανήκουν στη Λυρική Ποίηση και είναι συνυφασμένοι με τα Ορφικά Μυστήρια, μυστικιστικές και "απόκρυφες" λατρευτικές τελετές για τον μυθικό μουσικό-ήρωα Ορφέα, για την κάθοδό του στον Άδη για χάρη της Ευριδίκης και, ίσως, για τον "καθαρμό" των ψυχών προκειμένου να ταξιδέψουν στον Κάτω Κόσμο ή και για την "επικοινωνία" μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Ελάχιστα γνωρίζουμε για τα Ορφικά Μυστήρια μιας και συμμέτοχοι ήταν μόνο οι μυημένοι.
Ο Ορφέας, ένας από τους μυθικούς ήρωες των αρχαίων Ελλήνων, γεννήθηκε- κατά το μύθο- σε μια σπηλιά και διδάχθηκε από νήπιο απ' τον ίδιο τον Απόλλωνα τη μουσική, παίρνοντας απ' τον θεό σαν δώρο τη λύρα του, στης οποίας τη δύναμη βρισκόταν και η δική του δύναμη, όπως και στην αγάπη του για τη μουσική και την ποίηση. Ήταν τόση η γλύκα της μουσικής και της φωνής του που "και τα αγρίμια του δάσους μαζεύονταν για να ακούσουν και τα δέντρα και τα βράχια κινούνταν σαν χόρευαν στη μουσική του".
Με τη γλύκα της μουσικής του κατάφερε να πάρει από τον Άδη- με την άδεια του Πλούτωνα- την αγαπημένη του Ευριδίκη, αλλά στην έξοδο παράβηκε την υπόσχεσή του να μη γυρίσει να δει την Ευριδίκη αν δεν βγουν από τις πύλες του Άδη κι έτσι την έχασε οριστικά.
Σύμφωνα με το μύθο, οι μαινάδες θύμωσαν μαζί του γιατί, τραγουδώντας και παίζοντας στα δάση για να παρηγορηθεί, τις περιφρονούσε. Τον κομμάτιασαν μανιασμένες και πέταξαν τη λύρα και τα κομμάτια του στον Έβρο. Στη Λήμνο, όπου έφτασαν μαζί με τη λύρα, οι Μούσες τα έθαψαν με κάθε ευλάβεια. Τη λύρα του την πήραν απ' τους κατοίκους οι θεοί και την τοποθέτησαν ανάμεσα στους αστερισμούς του ουρανού για να θυμίζει τον Ορφέα...
Στους 87 Ορφικούς Ύμνους- λυρικούς με επικά στοιχεία- "συναντάμε ένα απέραντο αρχιπέλαγος επιθέτων με μυστηριακές λάμψεις και αποχρώσεις, που η πλαστικότητά τους συναγωνίζεται τη νοηματική τους φόρτιση στον προσδιορισμό των ιδιοτήτων θεών, θνητών και φυσικών στοιχείων θεοποιημένων, τις οποίες επικαλύπτουν, αποκρύπτουν ή αποκαλύπτουν" (Δ. Π. Παπαδίτσας- Ελένη Λαδιά).
Σχετικά με τη χρονολόγησή τους ή είναι "κείμενα παλαιότερα και των Ομηρικών επών ή μεταγενέστερα, κατά μια άποψη έργα της σχολής των Νεοπλατωνικών. Πάντως, οι μαρτυρίες βεβαιώνουν πως υπήρχαν τουλάχιστο τον 6ο αι. π.Χ.. Ο αστρολόγος Κων. Χασάπης υποστήριξε πως η ηλικία των Ορφικών Ύμνων, ως προς το περιεχόμενο, ανάγεται τουλάχιστο στον 14ο αι. π.Χ., βασισμένος στον ύμνο (34) του Απόλλωνος και ιδιαίτερα στο στίχο "μίξας χειμώνος θέρεός τ' ίσον αμφοτέροισιν". Απέδειξε, αστρονομικά, πως η ισότης των εποχών, χειμώνος και θέρους, συνέβη το 1366 π.Χ..
Σύμφωνα με μια μαρτυρία του Ηροδότου, η περισυλλογή των Ορφικών κειμένων έγινε από μια ομάδα ειδικών με επικεφαλής τον σοφό Ονομάκριτο, κατ' εντολή του Πεισιστρατίδη Ιππάρχου τον 6ο π.Χ. αι. Το γεγονός επίσης πως ο Ίππαρχος εξόρισε τον Ονομάκριτο - όταν ο Λάσος ο Ερμιονεύς τον κατηγόρησε πως θέλησε να ενθέσει δικούς του στίχους για την καταβύθιση κάποιων νησιών κοντά στη Λήμνο - δηλώνει τον σεβασμό των αρχαίων για τα Ορφικά κείμενα" ( Δ.Π. Παπαδίτσας- Ελένη Λαδιά).
_____
Στην Ελληνική μυθολογία οι Κουρήτες ήταν Δαίμονες (= Δαΐμονες, ειδήμονες) που η λατρεία τους εντοπίζεται κυρίως στη Φρυγία και στη Κρήτη που κατά παράδοση ονομαζόταν και Κουρήτις.
Αναφέρονται όμως και σε άλλες ελληνικές περιοχές ταυτιζόμενοι αλλού με τους Τελχίνες, αλλού με τους Κορύβαντες και αλλού με τους Καβείρους ακόμα δε και με τους Ιδαίους Δακτύλους.
Στη Φρυγία φέρονται ως ακόλουθοι της Κυβέλης – Ήρας στην οργιαστική της λατρεία. Αντίθετα στη Κρήτη μνημονεύονται ως «άγρυπνοι φύλακες» του Δία που κάλυπταν με τις ένοπλες ορχήσεις και τον θόρυβο των όπλων τους και των κρουστών οργάνων τους, τους κλαυθμούς του για να μη τον ακούσει ο θεός Κρόνος. Αλλά και γενικότερα πιστεύονταν ως ακόλουθοι του Δία όπως οι Σάτυροι του Διονύσου. Ο αριθμός των Κουρήτων έφθανε τους δέκα και τα ονόματά τους έλαβαν πολλές πόλεις της Κρήτης.
Σ΄ αυτούς αποδίδεται κατά τις τοπικές παραδόσεις η εφεύρεση του πολεμικού χορού της «πυρίχης» ενώ στην Εύβοια θεωρούνταν οι εφευρέτες των κυνηγετικών όπλων και τιθασευτές.
Γενικά πιστευόταν ότι αυτοί έθεσαν τις βάσεις του πολιτισμού της κοινής συμβίωσης των ανθρώπων, προστατεύοντας τις πόλεις και τους πολίτες με ομόνοια και ευνομία διευκολύνοντας την ιδιωτική ζωή με τη διδασκαλία της χρήσης της φωτιάς, της κατεργασίας μετάλλων, της χρήσης του τόξου καθώς και της υπόδειξης θρεπτικών ειδών, όπως το μέλι, και άλλων τροφίμων.
Οι Κουρήτες της Αιτωλίας ήταν αρχαιότατος λαός της δυτικής Ελλάδας και συγκεκριμένα της Αιτωλοακαρνανίας που συγγένευε με τους Καλυδωνίους. Αναφέρονται από τον Όμηρο ως διεκδικητές της Καλυδωνίας από τους Αιτωλούς. Το όνομά τους ετυμολογείται κατά τους μεν από το Κούριο όρος της Αιτωλίας, κατά τους δε από το γεγονός ότι «έκειραν» (κούρευαν) το μπροστινό μέρος της κόμης τους σε αντίθεση με τους Ακαρνάνες γείτονές τους που τη διατηρούσαν άθικτη. Πάντως κατά τον Στράβωνα οι Κουρήτες ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Αιτωλίας και προέρχονταν είτε από την Εύβοια ή από την Κρήτη. (από την wikipedia)
Στο video που ακολουθεί ακούγεται ο Ορφικός Ύμνος 31, επίσης για τους Κουρήτες.
Ο Ύμνος είναι συγκλονιστικός. Ακολουθήστε τον συνυμνώντας:
Σκιρτηταί Κουρήτες, ενόπλια βήματα θέντες / ποσσίκροτοι, ρομβηταί, ορέστεροι, ευαστήρες, / κρουσιλύραι, παράρυθμοι, επεμβάται, ίχνεσι κούφοι, / οπλοφόροι, φύλακες, κοσμήτορες, αγλαόφημοι, / μητρός ορειομανούς συνοπάονες, οργιοφάνται. / έλθοιτ' ευμενέοντες επ' ευφήμοισι λόγοισι, / βουκόλωι ευάντητοι αεί κεχαρηότι θυμώι.
