Ίδρυμα Ποίησης / Poetry Foundation Το ποίημα είναι ένας μικρός άγγελος από δέντρο κι από στάρι.., Γιώργος Τσακιράκης Κρης / The poem is a little angel from tree and from wheat.., George Tsakirakis Κris

Κωστής Παλαμάς, 1859-1943,
εκατόν πενήντα χρόνια ανάσες ζωής και ποίησης

Θα μείνουμε σε δυο εφηβικά του «ψιθυρίσματα», έξω απ’ τα καθιερωμένα, που δείχνουν το ίχνος της μετέπειτα πορείας του. Είναι θελκτικά χαρακτηριστική η χρήση διαφορετικής γλώσσας ανάμεσά τους, με τον Παλαμά να είναι στα δεκάξι του κι ύστερα, στο δεύτερο ποίημα, μόνο στα δεκαοχτώ του.

Είναι παρμένα απ’ το τεύχος των «Αχαϊκών» του Ιούνη 1943, με διευθυντή τον τότε δικηγόρο και ιστορικό των Πατρών Κώστα Τριανταφύλλου, «τεύχος Κωστή Παλαμά», που οι αρχές κατοχής λογόκριναν και απαγόρεψαν την κυκλοφορία του. Ένα από τα σπάνια πρωτότυπα του τεύχους αυτού βρίσκεται στα χέρια του δικηγόρου της Πάτρας Λεωνίδα Μαργαρίτη, που το παρουσίασε σε εκδήλωση για τον Παλαμά, παράλληλα με την επιδίωξη να μετατραπεί το σπίτι που γεννήθηκε σε μουσείο ενθυμημάτων του ποιητή.

Στο τεύχος αυτό αναφέρεται για το πρώτο, το νεανικό του ποίημα "Τη Ε..., δια τα ρόδα της":

"Το ανέκδοτο αυτό ποίημα του Κωστή Παλαμά που έγραψε σε ηλικία δέκα έξη χρονών στο Μεσολόγγι για τη φίλη του Ε(ιρήνη), το ανακοινώνει ο εδώ καθηγητής της φιλολογίας Μεσολογγίτης κ. Άγγελος Δ. Βούρβαχης, στην ιδιοκτησία του οποίου βρίσκεται και σήμερα το αυτόγραφο. Ο φίλος συνεργάτης προσπάθησε νάβρει κι άλλα στοιχεία σχετικά, αλλά δεν βρήκε ως τώρα πολλά πράγματα. Το αυτόγραφο ο κ. Βούρβαχης το κατέχει εδώ κι είκοσι πέντε χρόνια. Βρέθηκε στο Μεσολόγγι. Είναι γραμμένο στα μαθητικά χρόνια του ποιητή σε καθαρεύουσα.

ΤΗ Ε...ΔΙΑ ΤΑ ΡΟΔΑ ΤΗΣ

Ήθελον τα ρόδα, όσα καθ' εσπέραν μοί προσφέρεις,
θαλλερά αεί να μένουν, να μη κλίνουν μαραμένα.
Θλίβομαι- όσον συ χαίρεις,-
θλίβομαι, όταν τα βλέπω πίπτοντα ένα προς ένα .

Ούτω φευ! μαραινομένη φεύγει η νεότης, σβύνει.
Αι ωραίαι του Μαϊου ούτω φεύγουσιν ημέραι
των νεανικών ετών μου θα απέλθει η Ε ι ρ ή ν η,
και ψυχραί θα ανατείλουν άλλαι σκοτειναί ημέραι.

Πλην της φύσεως τους νόμους τις ποτέ θα μεταβάλη;
Αφιστάμενον τον χρόνον τις ποτέ θα σταματήσει;
Αιωνίως αν δεν μένουν των ανθέων σου τα κάλλη,
καν τα μύρα των, θαλλόντων, η ψυχή μου ας ροφήσει.

Ω! μη παύης-σ' ικετεύω-δωρεάν σου την γλυκείαν.
Θαλλερά ή μαραθέντα θα τα αγαπώ εξ ίσου.
-Αγνοείς πώς μοι προσφέρεις δι' αυτών μικρογραφίαν,
καλλιτεχνικήν εικόνα της μαγευτικής μορφής σου;

Κατά το θέρος του 1875 Κ. Μ. Παλαμάς

Για το δεύτερο ποίημα- που αφορά νεανικό ειδύλλιο του Παλαμά στην Πάτρα- επίσης στα "Αχαϊκά" του Ιούνη 1943, μεταξύ πολλών άλλων αναφέρεται:

"Ο Παλαμάς κι ο Βελλιανίτης συνεργαζόνταν στην "Ακρόπολη" του Γαβριηλίδη. Μίαν νύκτα, αρχίζει την διήγησή του οι Βελλιανίτης, εις τον έρημον κήπον του Πανεπιστημίου, μου απήγγειλε το "Αγιόκλημά" του, έπειτα δε ηκολούθησεν η ιστορία του ποιήματος". Είναι 48 χρόνια που το έγραψε και σαράντα που το δημοσίευσε...Γράφτηκε πράγματι στα 1878 και δημοσιεύτηκε στην πρώτη ποιητική συλλογή του "Τα τραγούδια της Πατρίδος μου...".

ΝΑΜΟΥΝ Τ' ΑΓΙΟΚΛΗΜΑ

Νάμουν τ' αγιόκλημα που απ' την αυλή σου
ψηλά 'ς τον τοίχο σου σκαλώνει, ανθεί,
που με τη δρόσο σου, με την πνοή σου
πάντα δροσίζεται και πάντα ζη.

'Σ το παραθύρι σου να 'ρθω να στήσω
κλωνάρια πράσινα για ν' ακουμπάς,
στρώμα, προσκέφαλο να σου χαρίσω,
να γέρνης ήσυχα, να μ' αγαπάς.

Ν' ανακατώνουνται, να γίνουντ' ένα,
να κουβεντιάζουνε αδελφικά
τα λουλουδάκια μου τα μυρωμένα
με τα μαλλάκια σου τα καστανά.

Να λούζω αδιάκοπα τα όνειρά σου
με των ανθών μου τη μυρουδιά,
κι εσύ τους κλώνους μου με τη δροσιά σου.
Εγώ δουλεύτρα σου κι εσύ κυρά.

Και 'ς το καλότυχο παράθυρό σου
όποιος το ταίρι μας τύχη να ιδή
να λέγη εμένανε δεντρί 'δικό σου
'δικό μου λούλουδο εσέ να ειπή.

Χωρίς εσένανε να μην ανθίζω,
χωρίς εμένανε να μη γελάς,
την ευτυχία μου να σου χαρίζω ,
την εμμορφάδα σου να μου σκορπάς.

1878 Κ. Μ. Παλαμάς