Ίδρυμα Ποίησης / Poetry Foundation Το ποίημα είναι ένας μικρός άγγελος από δέντρο κι από στάρι.., Γιώργος Τσακιράκης Κρης / The poem is a little angel from tree and from wheat.., George Tsakirakis Κris

Κοίτεται ο Πλιάσκας, κοίτεται, στον Πλάτανο, στη βρύση.

Με τα ποδάρια στο νερό, πάλι νερό γυρεύει.

Με τα πουλιά κουβέντιαζε και με τα χιλιδόνια.

«Τάχα, πουλιά μ’, θα γιατρευτώ, τάχα, πουλιά μ’, θα γειάνω;»

«Πλιάσκα σα θέλης γιατριά, σα θέλεις για να γειάνεις,

έβγα ψηλά στον Όλυμπο και στες κρύες βρυσούλες

’κει κάνουν οι κλέφτες μαζωξιά, τα δώδεκα πρωτάτα,

εκεί μοιράζουν το λουφέ, μοιράζουν βελαέτια.

Ο Τσάρας παίρν’ την Ποταμιά, Ταμπάκης Ελασσώνα,

και τα μικρά Μπζιοτόπουλα, παίρνουνε τα Σερβιώτικα.

(συλλογή Α. Ιατρίδη, 1859)

*

Σηκώνομαι πολύ ταχιά, δυο ώρες όσο να φέξη,

παίρνω νερό και νίβομαι, νερό να ξαγρυπνήσω,

’κούγω τα πεύκα και βροντούν και τες οξυές να τρίζουν,

και τα γιατάκια των κλεφτών κλαίγουν για τον Βαρτζόγη.

«Για σήκω απ’ αύτου Γιώτη μου και μη βαριά κοιμάσαι,

τι η παγανιά μας πλάκωσε, και θέλει μας βαρέσει».

-«Για πιάστε με να σηκωθώ, και βάλτε με να κάτσω,

και φέρτε μου γλυκό κρασί να πιω για να μεθύσω,

να ειπώ τραγούδια θλιβερά, τραγούδια λυπημένα.

Τι να σας πω μωρέ παιδιά, τι να σας μολογήσω;

Φαρμακερό το λάβωμα, πικρό και το μολύβι».

(συλλογή W. Von Haxthausen, 1935 )

__________

Τα κλέφτικα τραγούδια, που δημιουργήθηκαν τον 18^ο και στις αρχές του 19ου αι., δεν απαγγέλλονταν ποτέ. Τραγουδιόντουσαν πάντα, είτε σε αργή μελωδία είτε σε χορευτική. Η μελωδική μάλιστα φράση δεν εκτείνεται μονάχα στον δεκαπεντασύλλαβο, παρά απλώνεται και στο πρώτο ημιστίχιο του επόμενου στίχου- περιλαμβάνει δηλαδή έτσι ενάμισι στίχο. Το φαινόμενο αυτό μελετήθηκε από τον φιλόλογο και μουσικό Baud-Bovy («Μελέτες για το κλέφτικο τραγούδι», 1958). Τα τραγούδια τραγουδιούνται πια για τη χαρά και μόνο της μελωδίας, ενώ παλιότερα τραγουδιόνταν και για τη χαρά της ποίησης. Όταν τ’ ακούμε, χαιρόμαστε τη μουσική, αλλά δύσκολα παρακολουθούμε τα λόγια, που μπερδεύονται αρκετά με μια σειρά από τσακίσματα, επιφωνήματα, αναδιπλώσεις λέξεων και στίχων, έτσι που χάνεται κάπως ο εκφραστικός ειρμός. Πίσω όμως από όλα αυτά τα- περιττά από ποιητική άποψη- σχήματα, που εξυπηρετούν μονάχα τη μελωδία, παρουσιάζεται- στα παλιότερα κλέφτικα δηλαδή- ένα ποιητικό κείμενο σφιχτοδεμένο, νοηματικά άρτιο και με αργό ρυθμό στην αφήγηση.

Αλέξης Πολίτης