ΜΙΚΡΟΙ ΡΑΨΩΔΟΙ ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ (ΠΑΡΑ)ΔΕΙΓΜΑΤΑ

Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in | Posted on 11:04 π.μ.

0


 
"Μικροί Ραψωδοί στα χνάρια του Ομήρου"

Ποιο κοινό σημείο- σύγχρονης- αναφοράς θα μπορούσαν να έχουν ο Βιτσέντζος Κορνάρος με τον Ερωτόκριτο και ο Όμηρος με την Οδύσσεια; Μα τους «Μικρούς Ραψωδούς» του Μουσικού Σχολείου Σερρών βέβαια, που σήμερα- μετά από έντεκα χρόνια- δεν είναι πλέον μικροί αλλά ελπίζω «μεγάλοι» στη σκέψη και στο διόραση. Φαντάζομαι πως, στην περίπτωσή τους, δε μπορεί να συμβαίνει αλλιώς. Αναφέρομαι στους δωδεκάχρονους, τότε, «ακτιβιστές» της δημιουργίας του βιβλίου «Μικροί Ραψωδοί στα χνάρια του Ομήρου» (κείμενα και εικαστικά) που εκδόθηκε απ’ το Μουσικό Σχολείο Σερρών το 2002. Το βιβλίο το ανακάλυψα τυχαία σε μια βιβλιοθήκη. Μαθητές της Α΄ Γυμνασίου το 2001, «χρησιμοποίησαν τους μελωδικούς δεκαπεντασύλλαβους του Ερωτόκριτου, με τις λυρικές του αποχρώσεις, σε μια δημιουργική μίμηση της Οδύσσειας του Ομήρου. Κατάφεραν να ενώσουν με το μαγικό νήμα της Ελληνικής διαχρονίας δυο κορυφαία έργα της λογοτεχνίας μας, την Οδύσσεια με τον Ερωτόκριτο και, ακολουθώντας τους αφηγηματικούς και μουσικούς δρόμους του δεύτερου, κατάθεσαν με ευαισθησία και μεράκι τη δική τους ποιητική εκδοχή. Τα ζωγραφικά έργα και οι διάφορες κατασκευές δε συμπληρώνουν απλώς τις σύντομες "ραψωδίες" τους, αλλά αποτελούν εικαστικές δημιουργίες. Με το δικό τους τρόπο και τη δική τους τεχνική παρουσιάζουν πρόσωπα και πράγματα της Οδύσσειας. Οι όποιες, υπαρκτές βέβαια, "ατέλειες" στο ποιητικό και εικαστικό τους εγχείρημα, δεν αναιρούν την καλλιτεχνική τους απόπειρα, γιατί αποτελούν αδιάψευστες μαρτυρίες της αυθεντικής τους έκφρασης».

*

"Οι λόγοι που μας οδήγησαν σ’ αυτή την ενασχόληση", γράφει η καθηγήτριά τους κ. Κλεοπάτρα Χαραλαμπίδου "ήταν:
-         Η διαπίστωση πως οι εμπειρίες και τα βιώματα των παιδικών μας χρόνων σημαδεύουν όλη μας τη ζωή και μια παιδική δημιουργία, όταν παρουσιάζεται με ευχάριστο τρόπο, γίνεται η καλύτερη ανάμνηση.
-         Η άντληση πληροφοριών από τα κείμενα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και συγκεκριμένα από τον Κρητικό Νόμο για τα μαθήματα.
-         Η γνώση ότι η ομαδικότητα παράγει λαϊκή δημιουργία, όπως είναι και το έργο του Ομήρου.
-         Η ανακάλυψη μιας καλλιτεχνικής φλέβας των μαθητών και η προθυμία τους για συμμετοχή- καθένας βέβαια με τις δυνατότητές του- στην ποιητική παραγωγή.
-         Το γεγονός ότι οι ίδιοι οι μαθητές, φτάνοντας στην Γ΄ τάξη Γυμνασίου, θα ασχοληθούν με τον Ερωτόκριτο, έργο της Κρητικής περιόδου, όπου θα διαπιστώσουν την ενότητα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Αρχαία, μέσα από κοινά πολιτισμικά στοιχεία, που είναι αναλλοίωτα γνωρίσματα του εθνικού μας χαρακτήρα.
-         Η διαχρονικότητα του Ομήρου στη ζωή μας, καθώς και η επίδρασή του, δε σταματάει στο κατώφλι της Α΄ τάξης Γυμνασίου, αλλά μας συνοδεύει μέχρι τα βαθιά γηρατειά. Ο μεγάλος αυτός λογοτέχνης και παιδαγωγός ερεθίζει τη φαντασία, καλλιεργεί το αίσθημα της μουσικής, της ηθοποιίας, της σκηνοθεσίας, μέσα από τον αντιπροσωπευτικότερο τύπο της αθάνατης Ρωμιοσύνης: τον κοσμογυριστή, πανέξυπνο, επινοητικό, πανούργο Οδυσσέα».

*

Ο Κρητικός «νόμος»...

ΚΡΗΤΕΣ ΔΕ ΤΟΥΣ ΠΑΙΔΑΣ
ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΜΑΝΘΑΝΕΙΝ
ΕΚΕΛΕΥΟΝ  ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ
ΜΕΤΑ ΤΙΝΟΣ ΜΕΛΩΔΙΑΣ,
ΙΝΑ ΕΚ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓΩΝΤΑΙ
ΚΑΙ ΕΥΚΟΛΩΤΕΡΟΝ ΑΥΤΟΥΣ
ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΔΙΑΛΑΜΒΑΝΩΣΙΝ

(Αιλιανός, Ποικίλη Ιστορία, Β, 39)

...και η υλοποίησή του, που συνοδεύεται από ζεστή και συγκινητική μελοποίηση, δεδομένου ότι το βιβλίο συμπεριλαμβάνει μουσικό cd.

Στην προ Χριστού την εποχή, στα χάλκινα τα χρόνια,
ο Όμηρος, ο ραψωδός παρέδιδε αιώνια
τους πόνους και τα βάσανα, τις έριδες, τα μίση
σ’ αρχόντους Έλληνες παλιούς και ξακουστούς στη ζήση.
Μηδαμινοί μπροστά του εμείς, οι νέοι του δύο χιλιάδες,
συνθέτομε άσματα λαϊκά σαν να ’ταν μαντινάδες,
σε δεκαπέντε συλλαβές και βήματα ιάμβους
του Οδυσσέα ψάλλουμε τη δόξα, τους θριάμβους…

(Γεώργιος Τερμεντζόγλου, Α΄Γυμνασίου)

*

Φαιακίδα

ε΄

Όλοι οι θεοί συνάχτηκαν στου Δία το παλάτι
με το γοργόφτερο Ερμή, τον πρώτο στην απάτη.
Παράγγειλαν στην Καλυψώ, την κόρη την ωραία,
ν’ αφήσει πια ελεύθερο τον δύσμοιρο Οδυσσέα,
που κάθεται ολομόναχος και χύνει μαύρο δάκρυ
για τη γλυκιά πατρίδα του, την ξακουστή Ιθάκη.
Του είπε με βαριά καρδιά να φύγει απ’ το νησί της
κι ο Οδυσσέας σάλπαρε με την ανάμνησή της.
Μα ο θεός ο Ποσειδών, που κυβερνά τον πόντο,
ζητά να πάρει εκδίκηση, ταρακουνά τον κόσμο.
Κι όπως παράδερνε ο Οδυσσεύς  δυο βήματα απ’ τον Άδη,
η Λευκοθέη του ’δωσε σωτήριο μαγνάδι.
Τρεις μέρες χαροπάλευε στη μέση των κυμάτων,
ώσπου τέλος αντίκρισε τη χώρα των Φαιάκων.
Κι όταν πια πάτησε στεριά, ηγαλλίασε η καρδιά του
κι η Αθηνά του στάλαξε ύπνο στα βλέφαρά του.

(Ευαγγελία Γκένιου, Α΄ Γυμνασίου)

*

ζ΄

      Κι ενώ μέσα στις φυλλωσιές ο Οδυσσέας κρυβόταν,
      η Αθηνά εμφανίστηκε στην κόρη που κοιμόταν.
      Το όνομά της Ναυσικά, ίδια θεά στα κάλλη,
      κόρη τ’ Αλκίνοου σεβαστή με φρόνηση μεγάλη.
     Τα ρούχα την παρότρυνε τ’ άλλο πρωί να πλύνει,
     αφού δε θα ’ταν για πολύ παρθένα αυτή να μείνει.
     Κι αφού οι κόρες τα ’πλυναν την επομένη μέρα,
     βγάλανε τις μαντίλες τους να παίξουν με τη σφαίρα.
     Μα μια άστοχη προσπάθεια, τα γέλια, η χαρά τους
      τον ξένο αναγκάσανε να εμφανιστεί μπροστά τους.
      Κι η αγριεμένη του μορφή τις κάνει να σκορπίσουν.
      Μονάχα η Ναυσικά τολμά να μείνει να μιλήσουν.
      Και με ευγένεια πολλή και θαυμασμό μεγάλο
      μιλήσανε οι ήρωες ο ένας για τον άλλο.
      Κι ο ξένος, αφού έφαγε και ξέπλυνε τ’ αλάτι,
      τον πρόπεμψε η Ναυσικά στ’ Αλκίνοου το παλάτι.

      (Χρήστος Γούναρης, Α΄ Γυμνασίου)

___

Στο εγχείρημα, μερίδιο συμμετοχής είχαν όλα τα παιδιά, περίπου εκατό, και η τιμή τους ανήκει, ανεξάρτητα απ' την πρακτική δυσκολία να αναφερθούν όλα τα ονόματα. 

Οι εικόνα είναι της Καλλιόπης Αλντιτασιώτη, Α' Γυμνασίου.