ΜΗΝΥΜΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ 2015 / ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΦΑΡΑΩΝΙΚΗ ΑΙΓΥΠΤΟ, ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

Posted by Ίδρυμα Ποίησης | Posted in | Posted on 10:23 μ.μ.

0


Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου  2015

Οι αληθινοί δάσκαλοι του θεάτρου συχνά απαντώνται εκτός σκηνής. Και γενικώς δεν δείχνουν κανένα ενδιαφέρον για το θέατρο ως μηχανισμό αντιγραφής συμβάσεων ή αναπαραγωγής κοινοτυπιών. Επικεντρώνονται περισσότερο στην πηγή της παρόρμησης, τα πραγματικά ζωογόνα ρεύματα που τείνουν να υπερβούν τις θεατρικές αίθουσες και τα πλήθη που είναι διατεθειμένα να αντιγράψουν έναν οποιοδήποτε κόσμο. Αντιγράφουμε αντί να δημιουργούμε κόσμους που να εστιάζουν ή και να εξαρτώνται από τον διάλογο με το κοινό και τα υποδόρια συναισθήματά του. Ενώ στην πραγματικότητα τίποτα δεν μπορεί να αποκαλύψει καλύτερα από το θέατρο τα κρυμμένα πάθη.

Αρκετά συχνά στρέφομαι στη λογοτεχνία για να με καθοδηγήσει στη σωστή κατεύθυνση. Κάθε μέρα που περνά σκέφτομαι τους συγγραφείς που σχεδόν εκατό χρόνια πριν περιέγραψαν προφητικά την πτώση των Ευρωπαίων Θεών, το λυκόφως που βύθισε τον πολιτισμό μας σε ένα σκοτάδι που ακόμα περιμένει το φως. Σκέφτομαι τον Φράνζ Κάφκα, τον Τόμας Μαν και τον Μαρσέλ Προύστ. Σήμερα θα προσέθετα και τον Τζον Μάξγουελ Κούτσι σ’ αυτόν τον κύκλο προφητών.
Το κοινό τους όραμα για το αναπόφευκτο τέλος του κόσμου –όχι του πλανήτη αλλά του μοντέλου των ανθρώπινων σχέσεων– και της ανατροπής της κοινωνικής συνοχής, είναι σοκαριστικά επίκαιρο για τον σύγχρονο άνθρωπο στο εδώ και στο τώρα. Για μας που ζούμε μετά το τέλος του κόσμου. Που ζούμε με τα εγκλήματα και τις συγκρούσεις που ξεσπούν καθημερινά παντού με τέτοια ταχύτητα που ούτε τα πανταχού παρόντα Μ.Μ.Ε. δεν μπορούν πλέον να παρακολουθήσουν. Αυτές οι εκλάμψεις γρήγορα γίνονται ενοχλητικές και εξαφανίζονται ανεπιστρεπτί από τους ειδησεογραφικούς τίτλους. Αισθανόμαστε ευάλωτοι, τρομαγμένοι και εγκλωβισμένοι. Δεν είμαστε πλέον ικανοί να κτίσουμε πύργους και τα τείχη που επιμόνως ορθώνουμε δεν μας προστατεύουν πλέον από τίποτα –αντιθέτως, απαιτούν προστασία και φροντίδα που απομυζούν μεγάλος μέρος της ενέργειας μας. Δεν έχουμε πλέον το σθένος να προσπαθούμε να διακρίνουμε αυτό που βρίσκεται πίσω από τις πύλες και πίσω από τα τείχη. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος ύπαρξης του θεάτρου κι εκεί ακριβώς πρέπει να αναζητά τη δύναμη του. Να διεισδύει στο εσωτερικό, εκεί όπου απαγορεύεται.
 
«Ο μύθος επιδιώκει να εξηγήσει το ανεξήγητο. Καθώς αναδύεται από ένα φόντο αλήθειας, οφείλει να επιστρέψει στο ανεξήγητο» –με αυτό τον τρόπο περιέγραψε ο Κάφκα τη μετουσίωση του μύθου του Προμηθέα. Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι οι ίδιες λέξεις θα όφειλαν να περιγράφουν το θέατρο. Και αυτό το είδος θεάτρου που θεμελιωμένο στην αλήθεια βρίσκει την ολοκλήρωσή του στο ανεξήγητο, εύχομαι σε όλους τους εργάτες του θεάτρου, της σκηνής και της πλατείας και το εύχομαι με όλη μου την καρδιά.

Krzysztof Warlikowski *

***

Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.). Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Δ.Ι.Θ. επιλέγει κάθε φορά από μια χώρα-μέλος του μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου για να γράψει μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε. σε όλο τον κόσμο. Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου έχουν γράψει μεταξύ άλλων οι: Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς, Τζον Μάλκοβιτς, Ντάριο Φο, Μπρετ Μπάιλεϊ κ.ά. Φέτος το μήνυμα έγραψε ο Πολωνός σκηνοθέτης Krzysztof Warlikowski.

* Ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι, είναι ένας από τους πιο προβεβλημένους σκηνοθέτες της γενιάς του. Γεννήθηκε στην Πολωνία το 1962.

_____

Το θέατρο στη Φαραωνική Αίγυπτο

Κάπου 30 τόσους αιώνες πριν απ' τον Αισχύλο, φτάνουν σ' εμάς τα πρώτα δείγματα θεατρικής αναπαράστασης, τον καιρό της φαραωνικής Αιγύπτου. Οι αναπαραστάσεις αυτές έχουν λειτουργικό χαρακτήρα και ξεκινούν από δυο βασικές ιεροτελεστίες: της  Σ τ έ ψ η ς  και της  Τ α φ ή ς. Το πιο σημαντικό γραπτό μνημείο στέψης που έχουμε στα χέρια μας είναι μια πέτρινη μυλόπετρα που μας περιγράφει κάποια λειτουργική αναπαράσταση 3100 χρόνια π.Χ., γνωστή σαν "Μεμφικό δράμα". Για ιεροτελεστίες ταφής έχουμε τα "55 κείμενα των Πυραμίδων" που τα πιο παλιά τους μας περιγράφουν θρησκευτικές τελετές που λάβαιναν χώρα 4 χιλιάδες χρόνια π.Χ. Τα κείμενα αυτά βρέθηκαν χαραγμένα στα εσωτερικά τοιχώματα των πυραμίδων και γράφουν διάφορες οδηγίες για τους υποκριτές και για τους ρόλους των θεών που ενσαρκώνουν και που θα πρέπει να τους εξηγήσουν στο κοινό που παρακολουθεί. Μάσκες με μορφές ζώων που ήρθαν στο φως με τις ανασκαφές μαρτυρούν ότι τους ρόλους των θεών υποδύονταν οι ιερείς, με πρωταγωνιστή τον θεό Όσιρι που ταυτιζόταν κατά την αναμνηστική τελετή με το νεκρό Φαραώ. Όλες οι επιθανάτιες αυτές τελετές είχαν σα βάση τους την αθανασία της ψυχής. Στις τελετουργικές αναπαραστάσεις έπαιρνε μέρος και ο λαός και σαν θεατής και σαν εκτελεστής. Ο διπλός τούτος ρόλος του λαού, με χαρακτήρα πένθιμο και θριαμβευτικό, είναι κάτι ανάλογο με τον ελληνικό διθύραμβο, κατά τις γιορτές του Διονύσου. Υστερότερα μάλιστα κατά τον 5ο αι. π.Χ. ο λαός έπαιζε αυλούς, χόρευε και τραγουδούσε. Ωστόσο, το πιο ολοκληρωμένο δείγμα θεατρικής αναπαράστασης
είναι αυτό που περιγράφεται σε μια αιγυπτιακή στήλη από κάποιον πιθανό ιερέα της φαραωνικής εποχής, τον Ιχερνοφρέτ, μπροστά στον φαραώ Σέσωστρι τον Γ', το 1850 π.Χ. Το δράμα συγκατελέγεται στις ιεροτελεστίες της Ταφής και ονομάστηκε "Τα πάθη του Όσιρι" ή "Αβυδηνό δράμα των Παθών", από την ιερή πόλη του θεού Όσιρι, την Άβυδο, όπου κάθε χρόνο γινόταν η τελετή της αναπαράστασης των παθών του.

Μ.Π. Μουστερής
 ***


Αρχαία αιγυπτιακή μουσική